جناب فرانکو است.

این مرد مسافرتهای زیادی به دنیای اسلام کرد؛ اولًا سالهای زیاد مجاور مکه بوده و مجاورت مکه و بیت اللَّه الحرام و مجاورت قبر مقدس پیغمبر اکرم، جزء چیزهایی بوده که عرفا برای خودشان لازم میدانستهاند که یک مدتی در این مکانها باشند و مجاور باشند و برای مجاورت این مکان یک آثار خاصی قائل بودند؛ نه تنها عرفا، غیرعرفا هم همین جور؛ شما میبینید زمخشری اهل ماوراء النهر است، اهل شمال ایران قدیم، یعنی اهل سرزمین شوروی فعلی، سرزمین بسیار سردسیر؛ از آنجا حرکت میکند میآید سالهای زیاد مجاور سرزمین داغ مکه میشود، که من تعجب میکنم یک آدمی که عادتش بوده که در سرزمینهای سرد زندگی کند، این چه ایمانی بوده و این چه شوری بوده که سالیان دراز این مرد را مجاور بیت اللَّه الحرام میکند که ملقب میشود به «جاراللَّه» و در تفسیر کشّاف در یکی از آیات سوره عنکبوت میگوید شما اثر مکانها را غافل نباشید و هرکسی که سالها مجاور خانه کعبه باشد میفهمد که یک آثار معنوی در این مجاورت هست که در غیر آن جا نیست. یا همین مجدالدین فیروزآبادی شیرازی صاحب قاموس، سالها مجاور مکه بوده.

غرضم این است که اختصاص به عرفا ندارد و غیرعرفا هم از ادبا، فقها، شیعه، سنی [چنین بودهاند.] شما میبینید امین استرآبادی سالها میرود در مکه و مدینه مجاور میشود و فوائدالمدنیه مینویسد، بحرالعلوم سالها مجاور در مکه بوده است.

محیی الدین هم سالها در مکه مجاور بوده و فتوحات خودش را- که از یک نظر بزرگترین کتاب عرفانی است- در مکه نوشته است و به همین مناسبت فتوحات او فتوحات مکیه نامیده میشود. با سهروردی معروف (یعنی شیخ شهاب الدین سهروردی مقتول، صاحب حکمة الاشراق، که اینها معاصر هستند) در مکه ملاقات کرده است و