جلسه شانزدهم

بسم اللَّه الرحمن الرحیم. «و لیس امکان الوجود المطلق جوهراً و لا عرضاً ...» [1] ..

هدف از این بحث که تحت عنوان «فی أن کل حادث یسبقه قوة الوجود و مادة تحملها» طرح شده اثبات این مطلب است که هر حادث زمانی از یک امر دیگری به وجود آمده و متولد میشود و به تعبیر دیگر، هر حادث زمانی یک علت مادی دارد و آن علت مادی به وجهی قبل از خودش وجود دارد. همچنین میتوانیم چنین تعبیر کنیم که برای پیدایش یک حادث زمانی، علت فاعلی کافی نیست؛ نیاز به یک علت مادی هم هست. برای این مطلب برهانی اقامه کردند که ما این برهان را در گذشته تقریر کرده و اکنون یادآوری میکنیم.

یادآوری مطالب گذشته

این برهان بهطور خلاصه میگوید یک حادث قبل از پدید آمدن، واجب یا ممتنع نبوده است؛ پس ممکن بوده و امکانش وجود داشته است. این امکان نمیتواند. جوهر باشد، پس عرض است و عرض، محل میخواهد که آن محل را «ماده» مینامند. تعریفی که فیلسوف از ماده ارائه میدهد این است که ماده امری است که حامل امکان، استعداد و یا