بودی که قادر نبود من را نگهداری کند، از ترس تو مرا در دریا قرار دادند، تو هم من را از دریا گرفتی؛ و بعلاوه مگر اینکه من سر سفره تو بزرگ شدم و از نان و نمک تو خوردم باید سبب بشود من پا روی حقیقت بگذارم و امضا بکنم که تو بنیاسرائیل را بنده و برده خودت بدانی؟! وَ تِلْک نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَی انْ عَبَّدْتَ بَنی اسرائیلَ [1] آیا این [نعمت] منّتی شد که تو داری به من میگذاری در مقابل اینکه بنیاسرائیل را برده و بنده خودت کردهای؟!

رسول خدا جمله عجیبی دارد. شما اگر شعاری درباره آزادی و حقطلبی، برتر و بالاتر و جاندارتر از این شعار پیدا کردید به من بگویید. علی علیه السلام میفرماید ما این جمله را از پیغمبر اکرم مکرر میشنیدیم. بعضی جملههاست که ما همین قدر میدانیم پیغمبر اکرم فرموده است، شاید هم یکبار بیشتر نفرموده باشد، ولی علی علیه السلام در حدیثی که در اصول کافی و در نهجالبلاغه در ضمن فرمانی که به نام مالکاشتر نوشته است هست میفرماید که من از پیغمبر مکرر این جمله را شنیدم که: لَنْ تُقَدَّسَ امَّةٌ حَتّی یؤْخَذَ لِلضَّعیفِ فیها حَقُّهُ مِنَ الْقَوِی غَیرَ مُتَعْتِعٍ [2] یعنی هرگز ملتی، امتی به مقام قداست و پاکی و بزرگی و بزرگواری نمیرسد- میگویند لَنْ علامت نفی تأبید است؛ یعنی محال است امتی، ملتی به بزرگی و قداست و پاکی و بزرگواری برسد- مگر آنکه آن ملت به این حال در بیاید که ضعیف در مقابل قوی آزاد باشد، ضعیف حق خودش را از قوی بخواهد در حالی که کوچکترین لکنتی به زبانش نمیآید، ضعیف در کمال جرئت و جسارت در مقابل قوی بایستد. پیغمبر ما میگوید تنها آن ملتی رستگار خواهد شد و به مقام قدس و طهارت میرسد که این مقدار جسارت در افراد ضعیف در مقابل افراد قوی وجود داشته باشد.

[1]. شعراء/ 22.

[2]

. نهجالبلاغه، نامه 53، با اندکی اختلاف.