صادر کند و برای سران جهان آن روز بفرستد، آنگاه که خطاب به ملتهایی که اهل کتاب بودند مینوشت این آیه را انتخاب کرد: قُلْ یا اهْلَ الْکتابِ تَعالَوْا الی کلِمَةٍ سَواءٍ بَینَنا وَ بَینَکمْ الّا نَعْبُدَ الَّا اللَّهَ وَ لانُشْرِک بِهِ شَیئاً وَ لایتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً ارْباباً مِنْ دونِ اللَّهِ [1]. بگو ای مردمی که خودتان را پیرو یک کتاب آسمانی میدانید! بیایید جمع بشویم روی یک عقیده و فکر، آن فکری که برای ما و شما همه علیالسویه خوب است؛ چه فکری؟ یگانگی خدا. غیر از خدا هیچ موجودی را پرستش نکنیم. برای خدا در پرستش شریک قائل نشویم.

بعد: تفاوت میان افراد بشر وجود نداشته باشد، بعضی خودشان را نسبت به بعضی دیگر ارباب و آقا ندانند و دیگران را نسبت به خودشان محکوم و اسیر و برده نشمارند.

از نظر شعاری کدام اعلام آزادی است که از این برتر و بالاتر است؟

از زبان موسی جملهای نقل میکند. فرعون به موسی میگوید: الَمْ نُرَبِّک فینا وَلیداً وَ لَبِثْتَ فینا مِنْ عُمُرِک سِنینَ وَ فَعَلْتَ فَعْلَتَک الَّتی فَعَلْتَ وَ انْتَ مِنَ الْکافِرینَ [2]. ای موسای کافر نعمت، ای نمکنشناس! آیا تو همان آدمی نیستی که ما تو را در خانه خودمان بزرگ کردیم؟ در خانه ما بزرگ شدی، سرِ سفره ما بزرگ شدی، حالا آمدهای مدعی ما شدهای؟ موسی در واقع به او میگوید: من چرا سر سفره شما بزرگ شدم؟ چه جریانی موجب شد که من در خانه تو بزرگ بشوم؟ مگر جز استبداد تو و اینکه بنیاسرائیل را برده و بنده خودت میدانستی و خودت را حاکم بر جان و مال بنیاسرائیل و بر همه ما میدانستی چیزی بود؟ تو خون نوزادان پسر ما را مباح میشمردی، قهراً وقتی که من از مادر زاده میشوم مرا تحویل دریا میدهند برای اینکه دریا مرا نگهداری کند. جامعهای که تو به وجود آورده

[1]. آلعمران/ 64.

[2]. شعراء/ 18 و 19.