بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدسالۀ اخیر، ص: 35 گوشه برخاست که او را به مرگ تهدید میکرد، ولی مرد نترسید و فریاد زد: پیش آیید که از زندگی خسته شدهام. با همین فریاد یکباره صدای انفجاری برخاست و طلسم پرستشگاه شکسته شد و از شکاف دیوارهایش گنجینههای معبد پیش پای مرد فرو ریخت. بدین سان آشکار شد آنچه مسافران را میکشته ترس از خطری موهوم بوده است ... بریتانیای کبیر چنین پرستشگاهی بزرگ است که گمراهان چون از تاریکی سیاسی بترسند به درون آن پناه میبرند و آنگاه اوهام هراسانگیز، ایشان را از پای درمیآورد. میترسم روزی مردی که از زندگی نومید شده ولی همتی استوار دارد به درون این پرستشگاه برود [1] و یکباره در آن فریاد نومیدی برآورد، پس دیوارها بشکافد و طلسم اعظم بشکند [2].

آرمان سید

میتوان گفت که آرمان اصلاحی سید و جامعه ایدهآلش در جامعهای اسلامی خلاصه میشود که وحدت بر سراسر آن حاکم باشد؛ اختلافات

[1]. این مرد بدون شک خود سید بود.

[2]. سیری در اندیشه سیاسی عرب، ص 99 و 100، نقل از «عروةالوثقی» ص 223 و 224.