برداشت غلط دیگر از زهد

زهد مفهوم دیگری دارد که این مفهوم را نیز باید توضیح دهیم و آن اینکه نمیگوییم قلمرو دنیا و قلمرو آخرت، بلکه میگوییم همه کارهای دنیا را چون وظیفه است باید انجام بدهیم، ولی حساب لذت دنیا از حساب لذت آخرت جداست. ما یا باید در دنیا لذت ببریم و از لذت آخرت محروم باشیم یا لذت آخرت را به دست آوریم و خودمان را از لذت دنیا محروم کنیم. این هم خودش یک طرز تفکری است. این اشخاص نمیگویند که باید کار و کسب و زندگی را رها کرد؛ میگویند چون وظیفه است انجام میدهیم ولی کوشش میکنیم در این دنیا لذت نبریم برای اینکه هرچه

در این دنیا لذت ببریم از لذت آخرت ما کاسته میشود. هرچه که در دنیا خوشی کنیم از خوشیهای آخرت ما کاسته میشود. پس در اینجا لذت دنیا را میدهیم تا لذت آخرت را بگیریم.

ابوعلی سینا در نمط نهم اشارات میگوید: الْمُعْرِضُ عَنْ مَتاعِ الدُّنْیا وَ طَیباتِها یسَمّی بِاسْمِ الزّاهِدِ. یعنی به کسی که از لذت دنیا اعراض میکند برای اینکه به لذت آخرت برسد، اصطلاحاً زاهد میگویند.

اما این طرز تفکر چطور است؟ آیا اصل معاوضه لذتها صحیح است؟ آیا اسلام برای لذتها دو قلمرو قائل است، یعنی معتقد است که اگر انسان لذت دنیایی برد، دیگر باید از لذت آخرت محروم باشد؟ از آن طرف، آیا اسلام معتقد است که اگر انسان خودش را از لذت دنیا محروم کرد، در آن دنیا به او لذت میدهند و میگویند چون خودت را در دنیا از لذت محروم کردی، در عوض در اینجا بیا بگیر؟ به عبارت دیگر آیا برای هرکسی یک مقدار اعتبار لذت قائل شدهاند و او باید آن را وصول کند یا در دنیا یا در آخرت؟ اگر در دنیا وصول کرد حسابش تمام میشود، اما اگر وصول نکرد حق دارد در آخرت وصول کند؟ بعضی خیال میکنند مفهوم اذْهَبْتُمْ