پدیده استعمار

البته نهضتهای اسلامی در عین این که از نظر اصول کلی از یک کادر معین خارج نیستند، از نظر اهداف کوچک و جزئی [متفاوتاند. مثلا امروز یکی از هدفهای نهضتهای اسلامی مبارزه با استعمار است] [1] ولی در صدر اسلام، ما پدیدهای به نام استعمار به مفهومی که امروز وجود دارد نداشتهایم. این که ملتی ملت دیگر را در خدمت خودش قرار بدهد، بر مقدّرات آن ملت حکومت کند، به جای آن ملت بر آن ملت سیاست براند و حکومت کند، به جای آن ملت از منابع اقتصادی او استفاده کند، فرهنگ خودش را با لطایفالحیل بر فکر و مغز آن مردم تحمیل کند، یک پدیده جدید است، مربوط به عصر جدید است و از عمرش سه چهار قرن بیشتر نمیگذرد که ملتی در حالی که خودش را آزاد میپندارد، به ظاهر هم خودش را آزاد و مستقل میبیند و همه چیز دارد، در باطن تحت قیمومت یک ملت دیگر است و آن ملت با دستهای نامرئی خود دارد او را غارت میکند. این یک پدیده جدید است. ولی مبارزه با این پدیده جدید در کادر کلی اصولی اسلامی وجود دارد. اسلام که در صدر برنامه خودش مبارزه با ظلم و غارتگری را قرار داده است، وقتی که ظلم و غارتگری فرد را تحمل نمیکند به طریق اولی ظلم و غارتگری یک ملت را بر ملت دیگر تحمل نمیکند چون اسلام در تعلیماتش نشان داده است که برای حقوق جامعه حساسیت بیشتری از حقوق فرد قائل است.

امیرالمؤمنین در جملهای که در یکی از نامههایشان در نهجالبلاغه است

[1]. [افتادگی از نوار است.]