آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، ص : 1 51

اموالشان را دارد. زبیر که هروقت بیتالمال تقسیم میشد سهمش از ده بیست هزار دینار کمتر نبود، حالا میدید علی موقعی که بیتالمال را تقسیم میکند برای او سه دینار میدهد و همان مقدار هم به غلام او، و این مسئله البته برای زبیر قابل تحمل نبود. برای طلحه نیز وضع به همین منوال بود. به این ترتیب ایندو مقدمات جنگ جمل را فراهم کردند.

به دنبال جنگ جمل جنگ صفّین بپا شد. معاویه که از بستگان عثمان بود، حدود بیست سال فعّال مایشاء و حاکم مطلق منطقه سوریه بود و در این مدت توانسته بود پایههای حکومتش را به اندازه کافی مستحکم کند. علی علیه السلام بعد از بیعت فرموده بود: من به هیچ وجه حاضر نیستم پای ابلاغ معاویه را امضا کنم و او باید برکنار شود. مصلحتاندیشان میگفتند: آقا! به طور موقت هم که شده مدتی او را بر سر کار نگه دارید. فرمود: هرگز این کار را نمیکنم. به دنبال این پاسخ، معاویه جنگ صفّین را به راه انداخت.

به دنبال جنگ صفّین جنگ خوارج برپا شد که ماجرایش را همه کم و بیش میدانید. نتیجه این شد که در مدت چهارسال و چند ماه خلافت علی، به علت حساسیتی که حضرت در امر عدالت داشت، دائما در حال مبارزه بود و آنی راحتش نمیگذاشتند. او حکومت را برای اجرای عدالت میخواست و همین شدت عدالتخواهی بالاخره منجر به شهادتش در محراب شد.

دوره خلافت برای علی علیه السلام از تلخترین ایام زندگی او به حساب میآید، اما از نظر مکتبش او موفق شد بذر عدالت را در جامعه اسلامی بکارد. اگر علی علیه السلام به جای آن دوره کوتاه، بیست سال خلافت میکرد در حالی که نظام زمان عثمان همچنان باقی میماند، امروز نه اسلام باقی مانده بود نه علی علیه السلام، نه نهجالبلاغهالهام از روش علی علیه السلام

روش علی علیه السلام به وضوح به ما میآموزد که تغییر رژیم سیاسی و تغییر و تعویض پستها و برداشتن افراد ناصالح و گذاشتن افراد صالح به جای آنها بدون دست زدن به بنیادهای اجتماع از نظر نظامات اقتصادی و عدالت اجتماعی، فایدهای ندارد و اثربخش نخواهد بود. به علی علیه السلام میگفتند قانون که عطف بماسبق نمیکند؛ شما