آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، ص : 1 32

بهبودهایی به وضع جامعه داده شود اصلاح در آن جامعه صورت گرفته و انقلاب صورت نگرفته است.

در حالت روحی یک فرد هم همین طور است. مثلا میبینید که جوانی وضع امسالش از وضع سال گذشتهاش بهتر است، بهبودی به وضع روحی و اخلاقی و رفتار خودش داده است. مثلا سابقا کمی بیادبتر و بیتربیتتر رفتار میکرد، به بزرگترها سلام نمیکرد، اخم میکرد، حالا اخلاق بهتری پیدا کرده است. ولی یک وقت بعضی از افراد، انقلاب و دگرگونی روحی پیدا میکنند و گویی این آدمِ سال گذشته نیست، تمام نظامات حاکم بر روح این فرد عوض میشود؛ و توبه یعنی همین. در اصطلاح شرعی و اسلامی، توبه آن است که انسان یک دگرگونی بنیادی در وضع روحی خودش به وجود آورد. الان درباره توبه نمیخواهم بحث کنم، شاید یک شب به طور مستقل درباره این حالت عجیب روحی بشر صحبت کنم [1]انقلاب روحی، مقدمه انقلاب اجتماعی

حال آیا ممکن است جامعهای انقلاب کند، نظامات اجتماعی حاکم بر آن جامعه را دگرگون کند بدون آن که خود آن مردم از نظر روحیه و شخصیت روحی دگرگون شده باشند؟ این خودش مسئلهای است. آیا میتواند مردمی همان مردمی باشند که ده سال پیش بودهاند ولی انقلاب کردهاند و وضع جامعه را عوض و دگرگون کردهاند- یا میخواهند چنین کنند- بدون آن که افراد عوض شده باشند و یک دگرگونی بنیادی در روحیه افراد پیدا شده باشد؟ این امکان ندارد. اگر ما مردمی را دیدیم که دگرگونی بنیادی در روحیه آنها پیدا نشده است حق داریم در انقلاب اجتماعی آنها شک کنیم و یا چندان به آینده انقلاب آنها امیدوار نباشیم.

از نظر نظامات اجتماعی هنوز انقلاب ما نارس است یعنی مرحله اول و قدم اول را طی کرده؛ یک نظام سیاسی را برداشته و در حال برقرار کردن یک نظام سیاسی دیگر است؛ تا برسیم به سایر نظامات اجتماعی، که درباره آنها در همین جلسات در نظر است بحث کنیم.

[1]. [علاقهمندان میتوانند به کتاب آزادی معنوی اثر استاد شهید مراجعه نمایند.]