حق بگردانید.

و یا از قفل زده شدن و مهر خوردن بر دلها و قسی شدن قلبها سخن میگوید:

خَتَمَ اللَّهُ عَلی قُلوبِهِمْ وَ عَلی سَمْعِهِمْ وَ عَلی ابْصارِهِمْ غِشاوَةٌ [1].

وَ جَعَلْنا عَلی قُلوبِهِمْ اکنَّةً انْ یفْقَهوهُ [2].

بر دلهایشان پرده نهادهایم که فهم نتوانند کرد.

کذلِک یطْبَعُ اللَّهُ عَلی قُلوبِ الْکافِرینَ [3].

اینچنین خداوند دلهای کافران را مهر خواهد کرد.

فَقَسَتْ قُلوبُهُمْ وَ کثیرٌ مِنْهُمْ فاسِقونَ [4].

پس دلهایشان زنگ قساوت گرفت و بسیار فاسق و نابکار شدند.

همه این تأکیدها نشان میدهد که قرآن یک جوّ روحی و معنوی عالی برای انسان قائل است و لازم میداند که هر فردی این جوّ را پاک و

(1). بقره/ 7 [خداوند بر دلهایشان مُهر کرد و بر گوش و چشمشان پردهای است.]

[2]. انعام/ 25.

[3]. اعراف/ 101.

[4]. حدید/ 16.