تحقق میبخشد.

وقتی قرآن زبان خود را زبان دل مینامد، منظورش آن دلی است که میخواهد با آیات خود آن را صیقل بدهد و تصفیه کند و به هیجان بیاورد. این زبان غیر از زبان موسیقی است که احیاناً احساسات شهوانی انسان را تغذیه میکند و نیز غیر از زبان مارشهای نظامی و سرودهای رزمی است که در ارتشها مینوازند و حس سلحشوری را تقویت میکنند. این همان زبانی است که از اعراب بدوی مجاهدینی میسازد که در حقشان گفتهاند: حَمَلوا بَصائِرَهُمْ عَلی اسْیافِهِمْ [1] آنان که شناختهایشان را، بینشهایشان را، افکار روشن خودشان و دریافتهای الهی و معنویشان را بر شمشیرهایشان گذاشته بودند و شمشیرهایشان را در راه این ایدهها و افکار به کار میانداختند. برای آنان مسائل فردی و منافع شخصی مطرح نبود. با آنکه معصوم نبودند و خطا نیز از ایشان سر میزد، اما مصداق بارز «قائمُ اللّیل و صائمُ النّهار» به حساب میآمدند. در همه لحظات با عمق هستی در ارتباط بودند، شبهایشان به عبادت میگذشت و روزهایشان به جهاد.

امیرالمؤمنین علیه السلام در نهجالبلاغه در خطبهای که به نام «متقین» معروف است (خطبه 191) صفات متقین را برمیشمرد و بعد از آنکه توضیح میدهد که در رفتار چنیناند و در گفتار چنان و ... از جمله حالات آنها را در شب شرح میدهد و به قول سعدی شب مردان خدا را توصیف میکند و میفرماید:

[1]. نهجالبلاغه، خطبه 148.