تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - مکتبة مدرسة الفقاهة

اسم الکتاب : تفسیر و مفسران المؤلف : معرفت، محمدهادی الجزء : 1 صفحة : 445

دانای به تأویل گردانید».
شهرستانی می‌گوید: «هنوز سن کمی داشتم که تفسیر قرآن را نزد اساتید خود به صورت شفاهی استماع می‌کردم تا اینکه اشباع شدم؛ سپس آن را یک بار از حفظ برای استادم، یاور سنت پیامبر، ابو القاسم سلمان بن ناصر انصاری عرضه داشتم.
پس از آن، مطالعاتم در کلمات ارزشمندی از اهل بیت و دوست داران ایشان مرا بر اسرار نهان و پایه‌های استوار در تفسیر قرآن آگاه ساخت و ناگاه آنکه در جانب راست پهن دشت در آن جایگاه مبارک و از آن درخت طیبه قرار داشت، [1] مرا فراخواند: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ» [2]. پس چون عاشقان در پی یافتن صدّیقان بر آمدم. یکی از بندگان صالح خدا را یافتم؛ چنان که موسی همراه دستیار خود از خدا در خواست نمود و در نتیجه «فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً» [3]، تا آنگاه که سنن الهی را در خلق و تدبیر و مراتب تضادّ و ترتیب، معانی عام و خاص و مفروغ و مستأنف، را از او آموختم و تنها از این راه تغذیه گردیدم و دیگر راه‌های گوناگون را که جولان‌گاه گم‌راهان و نابخردان است واگذاشتم و از شراب تسلیم با پیمانه‌ای که ترکیبش از چشمه تسنیم بود، [4] سرمست گشتم و به زبان قرآن و نظم و ترتیب آن و نیز به بلاغت و فصاحت و فرزانگی وصف ناپذیرش رهنمون شدم» [5].
از نکات شگفت‌آور در این زمینه، گواهی فردی چون حجاج بن یوسف درباره این خاندان بلند مرتبه است. علی بن ابراهیم قمی در تفسیر خود از «شهر بن حوشب» [6] نقل می‌کند: «حجاج بن یوسف از من پرسید: آیه‌ای در قرآن است که

[1] اشاره به آیه 30 سوره قصص.
[2] «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا پروا کنید و با راستان باشید». توبه 9: 119.
[3] «تا بنده‌ای از بندگان ما را یافتند که از جانب خود به او رحمتی عطا کرده و از نزد خود بدو دانشی آموخته بودیم». کهف 18: 65.
[4] اشاره به آیه مبارکه «یُسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ خِتامُهُ مِسْکٌ وَ فِی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ، وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِیمٍ عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ». مطفّفین 83: 28- 25.
[5] ر. ک: مقدمه تفسیر شهرستانی که آن را «مفاتیح الاسرار و مصابیح الانوار» نامیده است، ص 2، ب 1.
[6] شهر بن حوشب از فقیهان نامی دوره تابعان به شمار می‌رود. با بسیاری از صحابه و بزرگان آن دوره ملاقات

اسم الکتاب : تفسیر و مفسران المؤلف : معرفت، محمدهادی الجزء : 1 صفحة : 445

صيغة PDF

شهادة

الفهرست