خلاصه‌ي سخن

چکيده‌ي مبادي و پيش‌فرض‌هاي گستره‌ي شريعت، با ترتيب منطقي، به شرح ذيل است:

1. قرآن، کلام خداست که بر قلب و زبان پيامبر (ص) جاري شده است و هدف معيني را که همانا هدايت و سعادت آدمي است، دنبال مي‌کند.

2. گوهر قرآن، بيان حقايقي است که با عقل نمي‌توان بدان دست يافت.

3. فهم قرآن و سنت امکان‌پذير است و روشي براي يافتن آن وجود دارد.

4. حکمت الهي- که در صدد هدايت انسان‌هاست- اقتضا مي‌کند که طبق زبان، روش و اصول محاوره‌اي عقلا با مخاطبان سخن بگويد؛ بنابراين، روش فهم کلام خداوند کاملاً عقلايي است و خداوند متعال، گرچه معارف جديدي عرضه نموده، ولي روش‌هاي جديدي را به کار نگرفته است.

5. تفسير و فهم متون ديني و کشف معنا از ظواهر قرآن دو مرحله دارد: مرحله‌ي نخست، کشف معاني واژگان و ترکيب‌ها و مرحله‌ي دوم، پي‌بردن به مقصد و مقصود خداوند متعال است.

6. کاربرد روش‌هاي عقلايي در قرآن يک مطلب مهم ديگري را آشکار مي‌سازد و آن اين است که فهم و تفسير قرآن مختص مردم عصر نزول يا پيشوايان معصوم (ع) نيست. افراد غير؛ معصوم نيز مي‌توانند به درک حقايق قرآن نايل آيند.

7. زبان قرآن معنادار و واقع‌نما است؛ زيرا زبان محاوره و عقلا معنادار است. البته زبان عرفي در مواردي، از کنايات و استعاره‌ها بهره مي‌برد، ولي تعيين آن‌ها با روش