شده: نخست حرف است و سپس كلمه و بعد آيه و بعد از آن سوره كه كتاب جامع و فراگير همه آنهاست.
21/ 1 و اما كتابها از جهت امهات و اصول نيز چهار جنساند: تورات و انجيل و زبور و فرقان، كه جامع و فراگير آنها قرآن است.
22/ 1 و چون انسان به واسطه جمعيتش(1) [قدرت] گردآوردن احكام وجوب
كلى و احكام امكانى را دارد، كتاب ناميده شده است، و تفاوت احاطه كتابها
[ى آسمانى] و آن چه كه در بردارند، خود گواهى دهنده است بر سر تفاوت
امتهايى كه آن كتابها بر آنان فرود آمده، و سر رسول إبلاغ كننده آن چه كه
بر آنان نازل شده نيز آشكار مىگردد. اين را كه دانستى سر ناميده شدن
پيغمبران به كلمات را- و نيز سر ناميده شدن أرواح و موجودات به كلمات را-
خواهى دانست. و براى اين اصل فروعى كلى است، از آن جمله: چيزهايى است كه در
تفسير [فاتحه] بيان داشتم. و از آن جمله: چيزهايى است كه در كتاب مفتاح
غيب جمع و تفصيل آن بيان داشتم. و از آن جمله: چيزهايى است كه در نفحات
[الهيه] بيان داشتهام. پس هر كس كه مىخواهد بر بيشتر اصول اين علم آگاهى
پيدا كند بايد اين اصل را كه پيش از اين بيان داشتيم فرا گيرد، تا بر
علومى فراوان و مشكل كه در عين حال شريف و ارزشمند است آگاهى يابد. و تنها
خداوند ارشاد كننده و راهنماست.
(1). جمعيت يعنى اجتماع همت و عزم و توجه به خداوند.