قرار گيرد که از حمل مطلق وجود يا وجودي خاص بر موضوع خبر مي دهند يا مطلق عدم يا عدمي خاص را از موضوع سلب مي کنند ، علاوه بر جزمي که در اصل اين قضايا نسبت به حمل محمول بر موضوع يا سلب محمول از موضوع وجود دارد ، سه جزم ديگر را که شرط حصول يقين علمي و نه روان شناختي است ، فراهم مي آورد .

بدين ترتيب ، با استفاده از مبدأ عدم تناقض ، بسياري از آگاهي ها که از طريق حواس ظاهري و باطني حاصل مي شوند و بسياري از قضايا که محمولات آن ها با نظر به ذات موضوع انتزاع شده و بر آن ها حمل مي گردد ، به جرگه آگاهي هاي علمي و يقيني پيوسته و کاروان معرفت بشري را انبوه و گسترده مي نمايند ، و از اين طريق شبهه اي که پيرامون چگونگي پيدايش کثرت در ادراکات يقيني مطرح مي گردد ، از اساس منهدم مي شود .

مبدأ عدم تناقض در روايات

ثقة الاسلام کليني رحمه الله در کافي و شيخ صدوق رحمه الله در توحيد ، در باب رد بر ثنويت ، از امام صادق عليه السلام نقل مي کنند که ايشان پس از اثبات وجود حق تعالى مي فرمايد : « بين اثبات و نفي فاصله اي نيست » و اين گفتار در مورد امتناع رفع نقيضين است . 1

در توحيد صدوق ، امام رضا عليه السلام طي مناظره و محاوره اي درباره اراده خداوند و حدوث يا قدم آن ، پس از بيان اين که اگر اراده حادث باشد ، احکامي خاص دارد و اگر قديم باشد ، احکامي ديگر دارد ، به « سليمان مروزي » که متکلّم خراساني است ، مي فرمايد : يکي از اين دو را انتخاب کن ؛ « فإن الشيء إذا لم يکن أزلياً کان