اسم الکتاب : تبيين براهين اثبات خدا المؤلف : جوادی آملی، عبدالله الجزء : 1 صفحة : 74
که در خارج موجود نيستند ، هرگز پديد نمي آمد ، چنان که برخي
براهين اقامه شده در مورد وجود ذهني ، به تصور يا تصديق اموري متکي است که
فاقد وجود خارجي هستند .
وجود ذهني تصورات و تصديقات علمي در ظل وجود علم است و اين نحوه از
وجود ، به عنوان وجودي عيني و واقعي در عرض وجود علم يا ديگر وجودات خارجي
نيست ، به همين دليل ماهيت و مفهومي که به اين وجود موجود مي شود ، هيچ يک
از آثار واقعي و عيني خود را نداشته و فقط به صورت مفهوم و به حمل اولي
ذاتي ، بر خود صادق است و اين حضور ضعيف در پناه رابطه اي است که وجود علم
با آن برقرار کرده است و اگر پيوند و ربط علم با آن قطع شود ، مصحّحي براي
صدق معلوم به حمل اوّلي ذاتي ندارد .
تقسيمات علم
تقسيم آگاهي و علم به دو قسم حصولي و حضوري ، مسئله اي مفهومي و
حصولي است که پس از کاوش هايي چند ، در مراتب ثانوي بحث انجام مي شود . در
نخستين گام ، آگاهي و علم حصولي ، به دو بخش تصور و تصديق تقسيم مي شود و
هر يک از اين دو بخش شامل دو قسم بديهي و نظري است ؛ در قسم بديهيّات نيز
برخي علوم اوّلي هستند .
دانش و علم اوّلي ، اعم از تصور و تصديق ، دانش و علمي است که
انسان ناگزير از ادراک آن بوده و فهم آن ضروري باشد ؛ يعني نفس در دريافت
آن مضطر بوده و اختياري نداشته باشد . انسان در آگاهي به علوم اولي مضطر
است و اختيار او به ايمان به آن مربوط است ، از اين رو انفکاک ايمان از علم
ممکن است .
اسم الکتاب : تبيين براهين اثبات خدا المؤلف : جوادی آملی، عبدالله الجزء : 1 صفحة : 74