اسم الکتاب : تبيين براهين اثبات خدا المؤلف : جوادی آملی، عبدالله الجزء : 1 صفحة : 284
برهان اخلاقي کانت
کانت در پي تحليل نظري احکام و قوانين اخلاقي ، به دنبال آن
نيست که از طريق مبدأ واجب به توجيه آن ها بپردازد و واجب را به عنوان آمر ،
مقنّن يا کسي که قوانين را در قلب آدميان نگاشته يا علّت وجود آنهاست ،
پيش از قوانين اخلاقي پذيرفته باشد ، وي اذعان به وجود خداوند و همچنين
خلود و جاودانگي نفس و برخي ديگر از اموري که کنکاش عقل نظري را در مورد آن
ها عقيم دانسته است ، از لوازم اذعان به قوانين اخلاقي خوانده و معتقد است
که عقل عملي با ادراک احکام و قوانين اخلاقي که ضروري الصدق هستند ،
اعتقاد به وجود خداوند و نفس انسان را تحصيل مي نمايد . خلاصه آنکه از نظر
کانت ، اعتقاد به خدا بر آگاهي اخلاقي استوار است ، نه اينکه قانون اخلاقي
مبتني بر اعتقاد به خدا باشد .[1]
کانت از الزامي که احکام اخلاقي براي تحصيل عالي ترين « خير »
دارند ، براي اثبات تحقق خارجي عالي ترين خير و همچنين براي اثبات اراده و
خلود نفس استفاده مي کند و اين برهان ، گر چه به استقراي احکام اخلاقي
اعتماد نداشته و به دنبال تفسير و توجيه وجودي اين احکام نيست و تنها به
ادراک آن احکام براي کسي که توان ادراک آن را داشته باشد ، اعتماد مي نمايد
؛ ليکن دو اشکال اساسي بر آن وارد است و اين دو اشکال بر فرض قبول ، اذعان
عقل عملي به قوانيني است که کانت مدعي آنهاست .
اشکال اوّل برهان اخلاقي کانت
اشکال اوّل اين است که استدلال او هرگز اقامه برهان بر وجود واجب يا وجود نفس و