فرضي يا ظرفي ، نمي توان به صدق آن خبر داد يا آن که در بطلان آن ترديد نموده و در مفاد آن شک کرد ، زيرا نفي يا ترديد در آن ، اثبات آن را به دنبال مي آورد .

اگر واقعيت به عنوان امري محدود فاقد ضرورت ازليه بوده و ضرورت آن به دوام ذات آن مقيد باشد ، در ظرف زوالِ واقعيت ، سفسطه صادق خواهد بود و صدق سفسطه واقعيتي است که از نفس الامر مختص به خود برخوردار است .

موطِن صدق سفسطه جايگاه مخبِر نيست تا آن که صدق يا نفس الامر آن به واقعيت مخبر و خبر دهنده بازگشت نمايد ، بلکه موطن صدق همان فرضي است که خبر به آن نظر دارد و مخبر چون به نفي واقعيت در آن فرض بپردازد ، نفي واقعي فلسفه و اثبات واقعي سفسطه واقعيتي خواهد بود که خبر از آن حکايت خواهد کرد ؛ بدين ترتيب واقعيت در متن نفي مخبر ظاهر خواهد شد ، پس واقعيت امري است که امکان انکار آن در هيچ فرضي ممکن نيست ، به همين دليل قضيه بديهي اوّلي اي که از صدق آن خبر مي دهد ، از ضرورت ازليه برخوردار است .

واقعيت هاي محدود و مقيّد که هر يک مشروط به شرط و محدود به حدّ خاص خود هستند ، هيچ يک نمي تواند مصداقي براي واقعيتي باشد که به ضرورت ازليه از صدق آن خبر داده مي شود ، زيرا قضايايي که از واقعيت هاي محدود خبر مي دهند ، در محدوده مصداق خود صادق بوده و در خارج از آن کاذب هستند .

مجموعه واقعيت هاي محدود نيز واقعيتي ممتاز که زايد بر آمار مجموعه باشد نيست ، زيرا اصلاً سهمي از واقعيت ندارد و جامع واقعيت هاي محدود نيز سهمي از واقعيت عيني نداشته ، بلکه يک مفهوم ذهني است که در محدوده انديشه به وجود ذهني موجود است و اگر ذهن نمي بود ، آن جامع نيز هرگز واقعيت ذهني پيدا نمي کرد ، بنابر اين ، اصل واقعيت که تحقق آن به نحو ضرورت ازلي بيّن و آشکار است ، غير از جميع واقعيت هاي محدود و غير از مجموع واقعيت ها و غير از جامع