باعبور از ظاهر آن به باطن و حقيقت آن دست يافت و اين امر، تنها براى كسانى رخ‌مى‌دهد كه از تجربه عرفانى فنا برخوردار شده‌اند. قرآن كريم نيز، كه كتاب تشريع است، تك‌تك كلمات و بلكه حروفش به مثابه رمز و نمادى است كه بايد آن را تأويل برد و تعبير كرد و با تعبير آن، به لبّ و مغز و حقيقت آن رسيد.

عارف همان‌گونه كه وجود را تعبير مى‌كند و با همين تعبير، از ظاهر آن عبور كرده، به باطن آن دست مى‌يابد، گفته‌هاى پيامبران را نيز تأويل مى‌برد. همان‌گونه كه فهم هستى، آن‌گونه كه در تجربه عرفانى صورت مى‌پذيرد، براى عقل متكى بر انديشه و نظر، گران و امرى منكر مى‌نمايد، فهم متون دين نيز آن گونه كه عارف در تجربه عرفانى بدان دست مى‌يابد، براى كسانى كه بر اساس قالب و ضوابط متعارف مكالمه، به فهم كلام مى‌پردازند، گران و دشوار مى‌آيد. نيز همان‌گونه كه عارف، كثرت مشهود در عالم را به‌كلى منكر نمى‌شود و آن را به وحدت محض تأويل نمى‌برد، بلكه به عنوان تجليات واحد حق، مقام آن را محفوظ مى‌دارد، ظواهر متون دينى نيز در مقام خود محفوظ مى‌ماند و تأويل آن موجب از كف نهادن ظاهر نمى‌گردد، بلكه عارف بر آن نمى‌ايستد و به‌بالاتر از آن دست مى‌يابد.