خود محيط شده، به مقام مشاهده عين خويش بار مى‌يابد.

معرفت بخشى تجربه عرفانى‌

از نظر ابن‌عربى تجربه عرفانى تجربه‌اى كاملاً معرفت بخش است، تجربه‌اى است كه در آن، حقيقت براى عارف تجلى كرده، حجاب‌هاى ظلمانى و نورانى، يكى پس از ديگرى، كنار رفته، چهره زيباى هستى مكشوف شده، عارف به شهود آن مى‌پردازد. تبيين اين تجربه عرفانىِ معرفت‌بخش، در نوشته‌هاى ابن‌عربى به صورت انفكاك‌ناپذيرى با بيان مراتب تجليات هستى و جهان بينى فلسفى خاص ابن‌عربى ممزوج شده است، به گونه‌اى كه مراتب هستى همان مراتب تجلّى حق و همان مراتب معرفتى است كه براى عارف در سير عرفانى حاصل مى‌شود. از اين رو، براى دست‌يابى به مبانى نظرى تجربه عرفانى از نگاه ابن‌عربى چاره‌اى جز نظر افكندن به كل نظام هستى‌شناسانه او و كشف مبانى مورد نظر از خلال آن نيست.

به ديگر سخن، هستى به اعتقاد ابن‌عربى، خيالى است شبيه رؤياهايى كه در خواب ديده مى‌شود. همه مراتب هستى، در نظر وى همين حكم را دارد. از اينجا است كه مفهوم ظاهر و باطن اهميت مى‌يابد. از نظر ابن‌عربى عارف در تجربه عرفانى خود، از ظاهر هستى به باطن آن نفوذ مى‌كند. اين تجربه تنها براى انسان، كه كون جامع و داراى امكانات منحصر به فردى است، مى‌تواند رخ دهد؛ زيرا همه حقايق هستى و همه حقايق الوهيت (اسماى حسناى الهى) در او يك‌جا جمع آمده است.