جدال و ستيز است نه گفت‌وگو.

شركت در اين گفت‌وگو و به بيان ديگر، مطالعه تطبيقى اديان، ثمرات نيكويى نيز دارد:

اولاً: موجب مى‌گردد شخص دين خود را بهتر بشناسد؛ زيرا «تعرف الاشياء باضدادها»؛ مثلاً ويژگى‌هاى يك رسم الخط وقتى خود را نشان مى‌دهد كه با ديگر رسم الخطها مقايسه گردد و هرچه بر تعداد آن‌ها افزوده شود، زيبايى‌ها و زشتى‌هاى خط مورد نظر، بيش‌تر نمايان مى‌گردد. هم‌چنين مقام و موقعيت مضامين الاهياتى قرآن كريم وقتى به خوبى روشن مى‌شود كه با نظام‌هاى الاهياتى ديگر مقايسه گردد. تنها در اين صورت است كه شخص مى‌تواند جايگاه واقعى دين خود را در ميان ديگر اديان بيابد.

ثانياً: زمينه پى بردن به نقاط ضعف برداشت دينى شخص فراهم مى‌گردد و از اين طريق مى‌تواند به اصلاح و تصحيح آن‌ها پرداخته در نتيجه، فهم دينى خود را از كاستى‌ها پيراسته كند.

ثالثاً: سبب مى‌شود از نقاط قوت ديگر اديان، براى رشد فهم دينى خود مدد بگيرد.

در اين نوشتار، تلاش ما بر آن است كه زمينه گفت‌وگو ميان دو جريان فرهنگى - دينى را، كه مربوط به دو تمدن، دو دين و دو فرهنگ بسيار متفاوت است، فراهم آوريم. طرفين اين گفت‌وگو از يك سو، ابن‌عربى به نمايندگى از عرفان و تصوف اسلامى است و از سوى ديگر، رودلف اُتو به نمايندگى از الاهيات مدرن مسيحيت قرن بيستم، و موضوع آن «مبانى نظرى تجربه دينى» است.

چند نكته‌

1. از آن‌جا كه در ايران، رودلف اتو انديشمندى ناشناخته است و شرح حال و آثار وى تاكنون منتشر نشده است، در آغاز كتاب، سرگذشت علمى او را به گونه‌اى جامع و دقيق، با رعايت اختصار مى‌آوريم. درباره ابن‌عربى، نوشته جامع و محققانه دكتر محسن جهانگيرى، به نام محيى‌الدين عربى و نيز مدخل «ابن‌عربى» از دائرة المعارف بزرگ اسلامى، به قلم دكتر شرف الدين خراسانى، موجب انصراف نگارنده از تدوين سرگذشت ابن‌عربى در اين نوشتار گرديد.

2. مهم ترين اثر رودلف اتو، كه به او شهرت جهانى بخشيد و نقطه عطفى در مباحث الاهيات به‌شمار آمد و مانند يك متن كلاسيك باقى ماند، كتاب مفهوم امر قدسى[1] است. به همين علت، در اين