فصل 19 در بيان موضع متقاطر با مكه

تبصره :

هر گاه موضع شخص و مكه متقاطر باشند , يعنى موضع شخص در طرف قطرى از اقطار ارض قرار گيرد كه مكه مكرمه در طرف ديگر آن قطر است , در آن موضع هيچ يك از دائره سمت قبله و نقطه سمت و ديگر امور ياد شده صورت نمى پذيرد و سهل ترين موضع براى تحصيل سمت قبله است زيرا كه اينما تولوا فثم وجه الله در آنجا جارى است .

و نيز هر گاه موضع و مكه در تحت يك دائره نصف النهار واقع شوند , دائره نصف النهار و دائره سمت قبله , متحد خواهند بود , و قوس انحراف منتفى است و قوس سمت مكه ربع دور است هر گاه مبدا سمت را نقطه مشرق اعتدال و يا نقطه مغرب اعتدال بگيريم . و هر گاه مبدا سمت را نقطه جنوب قرار دهيم و عرض بلد شمالى و اكثر از عرض مكه باشد , قوس سمت نيز منتفى خواهد بود . و اگر مبدأ سمت را نقطه شمال بگيريم و عرض بلد نيز شمالى و اكثر از عرض مكه باشد قوس سمت نصف دور خواهد بود . و اگر عرض بلد جنوبى باشد و يا شمالى كمتر از عرض مكه به عكس خواهد بود .