اين چنين نگوييد؛ زيرا در راه خدا زياد است. اگر اين شخص کوشش مي کند که نيازهاي خود را برطرف کند و کَلّ بر جامعه نباشد، اين راه خداست و اگر به قصد تأمين معاش پدر و مادرش يا به قصد تأمين نياز فرزندانش کوشش مي نمايد، راه خداست؛ ولي اگر به اين قصد مي کوشد که بر حجم ثروت خود بيفزايد و تفاخر نمايد، راه شيطان است.

اين روايت، روشن مي کند که توسعه، نسبت به «واجب النفقه»هاي انسان لازم است؛ امّا با تفحص بيشتر در متون ديني، مي يابيم که تأمين نيازمنداني نيز که در جامعه اسلامي زندگي مي کنند بر امت اسلامي، واجب عيني يا کفايي است؛ زيرا افراد زيادي تحت تکفّل انسان هستند؛ چنان که پيامبر اکرم صلي الله عليه و اله و سلّم فرمود: ¦«کلّم راع و کلّم مسئول عن رعيته»¦. 1

توضيح؛ دين برخي افراد همچون همسر و فرزندان و پدر و مادر را واجب النفقه انسان مي داند. گاهي هم هر نيازمندي را در جامعه اسلامي، واجب النفقه کساني مي داند که تمکّن تأمين او را دارند؛ اگر کسي از حال محرومي خبر دارد و ديگران از آن بي خبرند، تأمين هزينه او بر اين شخص، واجب عيني است و اگر چند متمکّن از او آگاهند، تأمين هزينه وي بر آنان واجب کفايي است. اين، پيام دوم دين است که قلمرو آن مسلمانان نيازمند است. از اين رو، رسول الله صلي الله عليه و اله و سلّم فرمود: ¦«من أصبح لا يهتمّ بأمور المسلمين فليس بمسلم»¦؛ 2 اگر کسي صبح کرد و همتش اين نبود که مسلمانان را از مشکلات برهاند، چنين کسي مسلمان نيست (روح اسلام را از دست داده است)؛ مثلاً اگر فرد يا جامعه اي، هم اطلاع دارند و هم متمکّنند و مي توانند مسلمانان محروم و قحطي زده اتيوپي را از فقر و گرسنگي رها کنند و نجات دهند،