کرده اند، ملازمت دارد.

از لوازم مذکور، آنچه در اين نوشتار از آنها دفاع شده، به عنوان «کثرت گرايي ديني غير فروکاهشي» معرفي کرده ام؛ و آن در بردارنده اين انديشه است که حقيقت ديني بيرون از قلمرو اسلام وجود دارد تا غير مسلمانان هم بتوانند به بهشت راه يابند و اينکه رفتار با غير مسلمانان بايد توأم با ادب و احترام باشد. ولي گونه اي از کثرت گرايي ديني غير فروکاهشي که در اين بحث از آن دفاع کرده ام، اين تفکر را مردود مي داند که کثرت يا تفاوتهاي ديني مانند تفاوتهاي فرهنگي و قومي است و نسبت به لُبّ مشترک مفروض اهميت ثانوي دارد. اين انديشه نيز مردود شمرده شده که خدا نسبت به اختلاف بين اديان بي تفاوت است و هيچ دليلي براي انتخاب يک دين نسبت به دين ديگر وجود ندارد.

برخي از نکات مطرح شده در اين کتاب را از يادداشتهايي برگرفته ام که پيشتر آنها را در کلاسهاي انجمن حکمت و فلسفه ارائه کرده بودم و بعدها نيز درباره آنها با دوستان و همکاران موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) پيشنهادات و انتقادهاي سازنده خود مرا رهين کرامت علمي خود نموده اند، صميمانه تشکر مي کنم. از دوستان و عزيزان مؤسسه فرهنگي طه که اولاً پيشنهاد ترجمه فارسي اين کتاب را دادند و ثانياً با جديت و تلاش مخلصانه زمينه چاپ آن را فراهم کردند، بسيار سپاسگذارم.

محمد لگنهاوزن

25/9/78