ج - رسالت قرآن در ساختن جامعه اى سالم

از آنـجـا كـه زنـدگـى انـسـان بـه صورت اجتماعى است و انسان با توجه به جنبه هاى مختلف نـيـازهـايـش نـمـى تـوانـد فـردى زنـدگـى كـنـد و هـمـچـنـيـن بـه دليـل تـاءثـيـر و تاءثرهاى متقابل فرد و اجتماع در يكديگر، هر مكتبى كه خواهان ساختن افراد بـشـر بـاشـد هـرگـز نـمـى تـوانـد بـراى اجـتـمـاع نـيـز دسـتـور العمل نداشته باشد و رسالتى براى خود در ساختن جامعه احساس نكند.

قـرآن مجيد كه صادق ترين مدعى در زمينه شناخت و اصلاح افراد بشر است هرگز جامعه را به حـال خـود رهـا و رسـالت خـود را در ايـن زمـينه فراموش نكرده است . آيات فراوانى از اين كتاب الهـى بـه بـيـان سـنت هاى اجتماعى در جامعه بشرى اشاره نموده و در آيات بسيارى نيز دستور العـمـلهـايـى را مـطـرح كـرده كه با اجراى آنها به دست مؤ منان ، جامعه اى محقق خواهد شد كه در سـايـه آن افـراد نـيز به راحتى بتوانند به هدف خلقتشان كه همانا عبوديت حق است برسند. در ايـن بـخـش از درس بـه بـرخـى از اهم اين دستورات كه همگى در راستاى رسالت قرآن مجيد در ساختن جامعه اى سالم است مى پردازيم :

1 ـ دعـوت بـه نـپذيرفتن ولايت طاغوتها؛ در هر جامعه كسانى وجود دارند كه مانع ساختن جامعه سـالم مـى شـونـد و در راءس ‌ ايـن گـروه نـيز طاغوتها و ظالمان قرار دارند، از اين رو يكى از وظـايـف اوليه مؤ منان در اين باره ، نفى ولايت طاغوتها مى باشد؛ زيرا اگر همه مردم دست به هـم داده و زيـر بـار ظـالمـان نـرونـد، جـايـگـاهـى بـراى اعـمـال ظلمشان نمانده و از اريكه قدرت سرنگون خواهند شد و اين اولين قدم در برپايى جامعه اى صالح خواهد بود. اين دعوت در برخى از آيات بصورت صريح و در برخى در ضمن بيان مبارزه پيامبران گذشته با حاكمان ظالم آورده شده است .

2 ـ دعـوت بـه بـرچـيدن شرك و ظلم از روى زمين و حاكميت بخشيدن به دين خدا؛ يكى از فلسفه هـاى اسـاسـى تـشـريع جهاد در اديان الهى و بويژه دين اسلام اين است كه جهاد مقدمه اى براى تـشكيل حكومت صالحان و رخت بربستن حكومت مشركان و ملحدان است . قرآن مجيد به صراحت بيان مى دارد كه :

((وَ قاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدّينُ كُلُّهُ لِلّهِ...))(183)

و بـا آنـهـا پـيـكـار كـنـيـد، تا فتنه (شرك و سلب آزادى ) برچيده شود و دين (و پرستش ) همه مخصوص خدا باشد.

3 ـ قـيـام مـردم بـه قـسـط و عـدل ؛ نـيـاز بـه قـسـط و عـدل در تـحـقـق جـامـعه صالح و سالم از ضـروريـات اوليـه اسـت . در سـايه اجراى عدالت است كه همگان به حق خويش مى رسند و امنيت روحـى و روانـى نـيـز در جـامعه سايه گستر مى گردد. آيات كتاب الهى در چندين مورد سخن از قـيـام بـه عـدل و قـسط سر داده (184) و در يك آيه نيز به صراحت يكى از اهداف اصلى ارسال رسولان را ((قيام مردم به قسط)) دانسته است :

((لَقـَدْ اَرْسـَلْنـا رُسـُلَنـا بـِالْبـَيِّنـاتِ وَ اَنـْزَلْنـا مـَعـَهـُمُ الْكـِتـابَ وَ الْمـيـزانَ &لِيـَقـُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ...))(185)

ما رسولان خود را با دلايل روشن فرستاديم ، و با آنها كتاب (آسمانى ) و ميزان (شناسايى حق از باطل و قوانين عادلانه ) نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند.

4 ـ تـشـويـق مردم براى حركت در جهت برطرف كردن محروميت ها در جامعه ؛ قرآن مجيد براى محقق سـاخـتـن هـدفـش در ايـجـاد جـامـعـه اى تـوحـيـدى ، مـردم را بـه انـفـاق و گـذشـت از مـال تـرغـيـب كرده است ، زيرا با وجود تفاوت فراوان ميان افراد جامعه از لحاظ برخوردارى از امكانات مادى هرگز نمى توان انتظار تحقق جامعه اى سالم را داشت .

5 ـ دسـتـور بـه بـرادرى مـيـان مـؤ مـنـان و بـرحـذر بـودن از دشـمـنـان ؛ در جـامـعـه بشرى به دليـل نـيـاز افـراد بـشـر بـه يـكـديـگـر هـمـيـشـه داد و سـتـد در حـال انـجـام اسـت و افـراد نـه تـنـهـا در زمـيـنـه هاى اقتصادى ، بلكه در عرصه هاى فرهنگى و سـيـاسـى نـيـز در حـال تـبـادل افـكـار و انـديـشـه هـا مـى بـاشـنـد و ايـن تـبـادل هـا در سرنوشت جامعه و در سلامت و يا انحراف آن اثر مستقيم دارد، قرآن مجيد براى حفظ جـامـعه اسلامى اين روابط را از هم تفكيك نموده و براى روابط داخلى جامعه كه برخورد مؤ منان بـا يـكـديـگـر اسـت دسـتـور العـمـلهـاى خـاصـى چـون اصـل اخـوت ، اصـل گـذشـت و ايـثار، صلح ميان مؤ منان و نظاير آن را مطرح كرده است و براى روابط خارجى نيز اصولى را مقرر داشته كه در سايه آن عزت نظام اسلامى حفظ شده وبيگانگان را از تسلط بـر آن جـامـعـه مـمـنـوع داشته است ، البته داشتن روابط با بيگانگان در حدى كه سبب انحراف افـراد جـامعه اسلامى نشود، مجاز قلمداد شده است . به هر جهت تبيين اين روابط نقش بسيار مهمى در ايجاد جامعه صالح و سالم دارد.