5 ـ آشنايى نسبى با كل قرآن : نكته مهمى كه در بررسى قرآن بايد به آن توجه داشت ، اين اسـت كـه در درجـه اول ، بايد قرآن را به كمك خود قرآن شناخت . مقصود اين است كه آيات قرآن در مجموع ، يك ساختمان به هم پيوسته را تشكيل مى دهند؛ يعنى : اگر يك آيه از آيات قرآن را جـدا كـنـيـم و بـخواهيم كه تنها همان يك آيه را بفهميم ، شيوه درستى انتخاب نكرده ايم . البته مـمـكـن اسـت فـهـم مـا از هـمان يك آيه درست باشد، اما چنين كارى دور از احتياط است . برخى آيات قـرآن مـفـسِّر بـرخـى ديـگـر است و به گفته بعضى از مفسّران بزرگ ، ائمّه اطهار(ع ) بر اين روش تفسيرى تاءكيد كرده اند.(152) اهميت اين روش در هنگام برخورد با آيات متشابه ، بيش تر روشن مى شود.

ب ـ مـراجـعـه آمـوزشـى :

در اين روش ، خواننده قرآن هرچند با قلب سالم و ذهن عارى از پيش داورى و اغراض شخصى به سـراغ قـرآن مـى رود، امـا از آن جـا كـه اطلاعات پنج گانه مزبور را ندارد، قرآن را به وسيله كسى مى آموزد كه بر آن آگاهى ها مسلّط است و هنگام بيان آيه ، لغات آن را توضيح مى دهد، در حـد امـكـان ، مـفـهـوم روان و درسـتـى از آيـه ارائه مـى كـنـد و بـا نـقـل سـبـب نـزول و احـاديـث مـربـوط بـه آن (اگـر سـبـب نزول و حديثى برايش نقل شده باشد) و در صورت لزوم ، به كمك ساير آيات ، معناى آيه را تشريح و تبيين مى نمايد.

بـايـد تـوجـه داشـت كـه پـس از آمـوزش بـه ايـن شـيوه ، همچنان وظيفه تفكر در قرآن ، برعهده فراگيرنده آن است تا بهره هاى آن را ـ كه فهم آيه ، رسيدن به ايمان برتر و فراهم ساختن زمـيـنـه عـمـل مـنـاسـب در جـهـت آن اسـت ـ بـه دسـت آورد و در ايـن راه ، تـا اطـمـيـنـان كـامـل از تـسـلط خـويـش بـر پـنـج مورد ياد شده ، بايد ارتباط خود را با معلم قرآن يا متن مورد اعتماد، حفظ كند.

چند نكته

روش صـحـيـح مـراجـعـه مـسـتـقـيـم و مراجعه آموزشى به قرآن كريم را بيان كرديم . اينك ضمن تاءكيد بر رعايت دقيق موارد ياد شده ، به چند نكته مهم مى پردازيم :

الف ـ هـرچـنـد بـراى آشـنـايـى بـا قـرآن نـبايد لحظه اى درنگ و سستى روا داشت ، اما بايد از هـرگـونه شتاب زدگى و اقدام نسنجيده در نتيجه گيرى خوددارى ورزيد. گام نهادن در راه هاى تاريك و اطمينان به كتاب ها، زبان ها و دست هاى ناشناخته و مشكوك ، عاقبتى شوم درپى دارد.

ب ـ در راه شـنـاخـت قـرآن جـز بـا نـيـّتى خالص و ((قُربَةً اِلى اللّهْ)) نبايد گام نهاد. بايد از خداوند يارى جوييم و از آموزش قرآن به قصد ريا، فخر، مجادله و مانند آن سخت بپرهيزيم .

ج ـ بـايـد با شناخت مفسّران و معلمان شايسته قرآن ، خود را از خطر نويسندگان و گويندگان التقاطى و غرب زده يا شرق زده در امان نگه داريم .

د ـ لازم اسـت در بـرخـورد بـا آيـات قـرآن ، از هـرگـونـه پـيـش داورى و حـمـل نـظـريـات شـخـصـى بـر آن ، اجـتـنـاب ورزيـم ، خـود را بـه طـور كامل ، تسليم هدايت قرآن سازيم و بدان دلداده و ملتزم باشيم .

ه‌ ـ تـصـور نشود كه با رعايت موارد ياد شده ، به سادگى مى توان احكام فقهى را از قرآن يا روايـات اسـتـنـبـاط كـرد. ايـن كـار از حـسـاسيتى بسيار بالا برخوردار است و جز با مطالعات و مـعـلومـات بـسـيار گسترده در متون اسلامى و ممارست ده ها ساله ميسّر نيست . پس در احكام فقهى ، بايد همواره از فقيه و مجتهد جامع الشرايط پيروى كنيم .