دسـتـور بـه اسـتـعـاذه فـرمـانـى اسـت كـه از سـوى خـداونـد متعال صادر شده است :

((فـَإِذَا قـَرَاءْتَ الْقُرْاَّنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمَِ إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ &اَّمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ))(127)

هـنـگـامـى كه قرآن مى خوانى ، از شر شيطان مطرود به خدا پناه ببر. او بر كسانى كه ايمان دارند وبر پروردگارشان توكّل مى كنند، تسلّطى ندارد.

استعاذه يعنى : پناهنده شدن به كسى كه مافوق انسان است و انسان را از افتادن به دامن خطا و اشتباه حفظ مى كند. امام صادق (ع ) فرمود:

درهـاى گـنـاه را بـا اسـتـعـاذه بـبـنـديـد و درهـاى اطـاعـت را بـا تـسـمـيـه (نـام الهـى را بـردن ) بگشاييد.(128)

نكته ديگر در قرائت قرآن ، تلاوت به نحو ترتيل است كه مورد سفارش موكّد واقع شده است . قرآن مجيد پيامبرش (ص ) را امر به ترتيل كرده ، مى فرمايد:

((... وَ رَتِّلِ الْقُرانَ تَرْتيلاً))(129)

و قرآن را با دقّت و تامّل بخوان .

ترتيل يعنى : خواندن با آرامش ، طماءنينه و تدبّر به دور از هرگونه عجله و شتاب كه دراين صورت ، خواننده و شنونده آن مورد تاءثير قرار خواهند گرفت . از امام صادق (ع ) درباره آيه مزبور ـ كه امر به ترتيل مى كند ـ سؤ ال شد. آن حضرت در پاسخ فرمود:

امـيـر مـؤ مـنـان (ع ) فـرمـوده اسـت : يـعنى : قرآن را خوب بخوان و همانند شعر، آن را به شتاب نـخـوان و مـانـنـد ريـگ ، آن را پـراكنده نساز، بلكه دل هاى سخت خود را به وسيله آن به بيم و هراس افكنيد و همّت شما اين نباشد كه سوره را به پايان برسانيد.(130)

از جـمـله آداب تـلاوت قـرآن ، عـلاوه بـر ((صـوت حـسـن ))، ((تـرتـيـل )) و ((تـجـويد))، دقت وتوجه كامل به معناى آن است . قارى بايد هنگام تلاوت آياتِ بـشـارت دهـنـده ، بـه لطف و رحمت الهى اميدوار شود و هنگام تلاوت آيات عذاب و وعيد، از درگاه ربوبى طلب آمرزش و گذشت نمايد.(131)

3 ـ استماع قرآن

يكى ديگر از وظايف مؤ منان در برابر قرآن ، گوش دادن و سكوت كردن هنگام شنيدن كلام الهى است :

((وَ اِذا قُرِى ءَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ اَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ))(132)

هـنـگـامـى كـه قـرآن خـوانـده مـى شـود، گـوش فـرا دهـيـد و خـامـوش بـاشـيـد تـا شـايـد مشمول رحمتِخدا شويد.

استماع به معناى گوش دادن همراه با ميل قلبى است و ((انصات )) به معناى سكوت كردن براى استماع است . پس وظيفه مسلمانان آن است كه هنگام تلاوت آيات قرآن ، سكوت كنند و با اشتياق ، بـه آن گـوش فـرادهـنـد؛ زيـرا ايـن كـار مـوجـب مـى شـود كـه مشمول رحمت حق قرار گيرند و ايمانشان افزون گردد.

قرآن مجيد به اين حقيقت اشاره مى نمايد كه پيامبران بسيارى هنگام شنيدن آيات الهى به سجده مى افتادند و گريان مى شدند.

((اءُولئِكَ الَّذِيـنَ اءَنـْعـَمَ اللَّهُ عـَلَيـْهـِم مـِنَ النَّبِيِّينَ مِن ذُرِّيَّةِ اَّدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ &وَ مِن ذُرِّيَّةِ إِبـْرَاهـِيـمَ وَإِسـْرَائِيـلَ وَمـِمَّنْ هـَدَيـْنـَا وَاجـْتـَبـَيـْنـَا إِذَا تـُتـْلَى عَلَيْهِمْ &اَّيَاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَبُكِيّاً))(133)

آن هـا پـيـامـبرانى بودند كه خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، از فرزندان آدم و از كسانى كه با نوح بر كشتى سوار كرديم و از دودمان ابراهيم و يعقوب و از كسانى كه هدايت كرديم و بـرگـزيـديـم . آن هـا كـسانى بودند كه وقتى آيات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى شد به خاك مى افتادند، در حالى كه سجده مى كردند و گريان بودند.

امـام زيـن العـابـديـن (ع ) در تـشـويـق مؤ منان به اين ادب در برابر قرآن ، كه ناشى از اهتمام شنونده نسبت به كلام الهى است ، مى فرمايد:

كسى كه حرفى از كتاب خدا را بشنود بدون اين كه خود قرائت كند، خداوند برايش حسنه اى مى نويسد و يكى از گناهانش را محو مى كند و مقام او را يك درجه بالا مى برد.(134)

4 ـ حفظ قرآن

يـكـى ديـگـر از مـسائلى كه اهتمام مسلمانان را به حفظ حرمت قرآن نشان مى دهد، حفظ قرآن است . هـرچـنـد بـراى خـوانـدن قـرآن از روى كـتـاب آسـمـانـى فـضايل خاصى در روايات بيان شده ، اما بر حفظ قرآن در سينه ها نيز تاءكيد گرديده است . از رسول خدا(ص ) نقل شده كه فرمود: