كه به سنت عمر استناد مى‌كردند، فرمود: آيا روش و سنت پيامبرخدا (صلى الله عليه وآله) شايسته پيروى است يا روش عمر. [1]

2. عدالت اجتماعى

يكى از آثار فتوحات، اختلاط نژادهاى مختلف بود. موالى يا اسيران آزاد شده از اعراب پايين‌تر شمرده مى‌شدند و از حقوق كم‌تر برخوردار بودند. جامعه، برترى عرب بر موالى را اصلى مسلّم مى‌پنداشت. اين امر براى روحيه عدالت‌خواهانه امام (عليه السلام) مشكلى مهم بود. او، از نظر دينى، هيچ دليلى بر درستى اين تبعيض نمى‌ديد. درحالى‌كه عمر فرمان داده بود بردگان عرب را از بيت المال آزاد كنند، امام (عليه السلام) هيچ تفاوتى ميان آنان نمى‌گذاشت [2] و هنگام تقسيم اموال، مى‌فرمود: حضرت آدم نه غلام به دنيا آورد نه كنيز، بندگان خدا همه آزادند...‌. اكنون مالى نزد من است و من ميان سفيد و سياه فرقى نخواهم گذاشت. او در پاسخ به اعتراض گروهى از اعراب، فرمود: من در قرآن، برترى عرب بر عجم [3] را نديده‌ام. [4]

3. انحراف‌ها و بدعت‌ها

انحرافات دينى و بدعت‌ها مهم‌ترين مشكل حكومت امام على (عليه السلام) بود. ناآگاهى جامعه از دين و نبودن برنامه منسجم در جهت روشن‌گرى مردم، ابعاد اين دشوارى را پيچيده‌تر مى‌ساخت. بسيارى از سخنان پيامبر (صلى الله عليه وآله) متروك شده بود. در برخى از موارد، قوانين ويژه جلوگيرى از نقل و نگارش حديث، راه رسوخ شبهه‌ها و كژانديشى‌ها را به جامعه گشوده بود تا آن‌جا كه امام (عليه السلام) در نامه‌اى به مالك فرمود: اين دين اسير دست شروران بود، هوس‌ها و دنياى خود را از آن طلب مى‌كردند. [5]