تركيب اين دو ضدّ ، شاهكار خلقت است ، با اين تركيب انسان ميل به استكمال دارد و مى تواند به جايى برسد كه به جز خدا نداند و نبيند .

همه ى موجودات در خدمت انسان

قرآن همه ى موجودات مادى را چه آسمانى و چه زمينى براى انسان ، و انسان را براى خدا مى داند ، قرآن در زمينه ى امور مادى كه در خدمت انسان قرار دارند مى فرمايد :

( أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَا فِي السَّماوَاتِ وَمَا فِي الاَْرْضِ )[1] .

آيا شما انسان ها به حقيقت مشاهده نكرديد كه خدا آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمين است مسخر و رام شما قرار داد ؟

و در زمينه ى امر معنوى مى فرمايد :

( وَاصْطَنَعْتُكَ لِنَفْسِي )[2] .

و تو را براى خود انتخاب كردم .

اين كه انسان براى خدا انتخاب شده ، مرتبه و درجه ى بسيار بالايى است و از همه ى درجات و مراتبى كه براى انسان مقرر است بالاتر است . راستى چه شگفت آور است كه همه ى موجودات آسمان و زمين براى انسان و انسان براى خداست و اين انسان است كه بايد اين درجات بالقوه را به خصوص اين درجه ى اخير را به مرحله ى فعليت برساند و تا آنجا پيش رود كه در محضر معنوى حق بار يابد و به قول اهل دل انسان كامل گردد .

اگر انسان مركب وجود خود را ـ كه به تعبير اهل حال بُراق انسانيت براى

[1] لقمان ( 31 ) : 20 .

[2] طه ( 20 ) : 41 .