مسأله 1502: اگر خريدار بخواهد پول جنس را بعداً از حرام بدهد، و از اول هم قصدش اين باشد معامله اشكال دارد. و اگر از اول قصدش اين نباشد معامله صحيح است ولى بايد مقدارى را كه بدهكار است از مال حلال بدهد.

مسأله 1503: خريدوفروش آلات لهو كه فقط در حرام استعمال مى‌شود حرام است.

مسأله 1504: اگر چيزى را كه مى‌شود استفاده حلال از آن ببرند به شرط اين بفروشد كه آن را در حرام مصرف كنند مثلًا انگور را با اين شرط بفروشد كه از آن شراب تهيه نمايند، معامله آن حرام و بنابر احتياط باطل است.

مسأله 1505: خريدوفروش مجسّمه و چيزهاى ديگرى كه روى آن مجسمه دارد اشكال ندارد.

مسأله 1506: خريدن چيزى كه از قمار، يا دزدى، يا از معامله باطل تهيه شده باطل و تصرف در آن مال حرام است. و اگر كسى آن را بخرد يا به معامله ديگر به او منتقل شود، بايد به صاحب اصليش برگرداند.

مسأله 1507: اگر روغنى را كه با پيه مخلوط است بفروشد، چنانچه آن را معين كند مثلًا بگويد اين يك مَن روغن را مى‌فروشم، مشترى مى‌تواند معامله را به هم بزند، ولى اگر آن را معين نكند بلكه يك من روغن بفروشد، بعد روغنى كه پيه دارد بدهد، مشترى مى‌تواند آن روغن را پس بدهد و روغن خالص مطالبه نمايد.

رباى معاوضى‌

مسأله 1508: اگر مقدارى از جنسى را كه با وزن يا پيمانه مى‌فروشند به زيادتر از همان جنس بفروشد، مثلًا يك من گندم را به يك من و نيم گندم بفروشد. ربا و حرام است و گناه يك درهم ربا بزرگتر از آن است كه انسان هفتاد مرتبه با محرم خود زنا كند، بلكه اگر يكى از دو جنس سالم و ديگرى معيوب، يا جنس يكى خوب و جنس ديگرى بد باشد، يا با يكديگر تفاوت قيمت داشته باشند، چنانچه بيشتر از مقدارى كه مى‌دهد بگيرد، بازهم ربا و حرام است، پس اگر مس درست را بدهد و بيشتر از آن مس شكسته بگيرد يا برنج صدرى را بدهد و بيشتر از آن برنج گرده بگيرد يا طلاى ساخته را بدهد و بيشتر از آن‌