يكى داستانش داستانِ سگ است: «فَمَثَلُهُ‌كَمَثَلِ الْكَلْبِ» [2] و ديگرى آن چنان در اوج و دور از دسترس فهم آدمى است، كه درباره‌اش فرمود: «ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى‌ * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى‌» [3] يكى چراغ تاريكى‌هاست، و راهگشا در تيرگى‌ها، و كليد درهاى بسته و ديگرى به صورتْ انسان را مانَد، و امّا در سينه‌اش قلب حيوان مى‌طپد: «الصُّورَةُ صُورَةُ انسَانٍ، وَالقَلبُ قَلبُ حيوانٍ». [4] يكى از فرشته برتر و ديگرى از ديو پست‌تر است، و امّا در عين حال هر دو به ظاهر انسانند. و همين همانندىَ ظاهرست كه حقيقت جويانِ ساده لوحِ ظاهربين را، كه صورت از معنى نمى‌شناسند، به خطا مى‌افكند و هر دو را، در يك سطح مى‌بينند و به قياس مى‌آورند. گر به صورت، آدمى انسان بُدى/ احمد و بوجَهل خود يكسان بُدى؛ پيامبر گرامى و عظيم‌الشأن را مى‌ديدند، كه مانند ديگران خوراك مى‌خورد و در بازارها راه مى‌رود؛ «يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَ يَمْشِى فِى الْأَسْوَاقِ» [5] و او را با همان انسان‌هاى معمولى قياس مى‌كردند و مى‌گفتند

[1]. مثنوى، دفتر سوم، ابيات 4255- 4264.

[2]. اعراف، آيه 176.

[3]. نجم، آيات 8 و 9.

[4]. نهج البلاغه، خطبه 87.

[5]. فرقان، آيه 7.