جراحى اين عده متفق القولند.

اما در مورد تغيير جنسيت افرادى كه در ظاهر، سالم هستند، ولى از نظر روحى، دچار اختلال هويت جنسى هستند، اختلاف نظر شديدى وجود دارد. اكثريت فقيهان شيعه با عمل جراحى اين عده موافق و همه صاحب نظران اهل سنت با آن مخالفند. به نظر مى‌رسد با توجه به «اضطرار» و «عُسر و حرج» كه اين بيماران با آن مواجهند، و از آن جايى كه راه درمان ديگرى در حال حاضر براى آنان، جز تغيير جنسيت وجود ندارد، عمل جراحى تغيير جنسيت مجاز است.

در هر حال، عمل جراحى تغيير جنسيت، با بقيه عمل‌هاى جراحى تفاوت ماهوى و اساسى دارد. دليل اين امر، آن است كه در مورد عمل‌هاى جراحى ديگر، مانند: عمل قلب، كليه، چشم و مانند آن، هيچ اختلاف نظرى وجود ندارد. به عبارت ديگر، همه صاحب نظران و حقوق دانان، اعم از شيعه و سنّى و اعم از مسلمان و غيرمسلمان، معتقدند چنان‌چه عمل جراحى، ضرورت داشته باشد و بيمار راهى ديگر جز آن نداشته باشد، هيچ گونه ممنوعيتى در انجام عمل جراحى وجود ندارد؛ در حالى كه در عمل جراحى تغيير جنسيت، مخالفان و موافقان زيادى وجود دارد؛ چه اين‌كه شخص با تغيير جنسيت، از جنسيت مردانه خارج و وارد جنسيت زنانه، و يا برعكس مى‌شود. به دنبال اين تبدّل و تغيير، آثار اجتماعى، حقوقى و فقهى، متناسب با جنسيت جديد شخص نيز تغيير مى‌كند. از اين رو، لازم است اين عمل جراحى، با دقت و كنترل ويژه همراه باشد تا عوارض منفى به دنبال نداشته باشد.

2. پاسخ به پرسش‌هاى اصلى تحقيق‌

در ابتداى اين رساله، چندين پرسش به عنوان «سوالات اصلى تحقيق» مطرح شد. اينك بار ديگر، آن پرسش همراه با پاسخ مختصر آن بيان مى‌شود:

سؤال اول: آيا تغيير جنسيت، تغيير در خلقت خداوند محسوب نمى‌شود؟

پاسخ: همان طور كه پيش‌تر بيان شد، يكى از اشكالات اصلى كه در بحث تغيير جنسيت مطرح شده است، اين است كه تبديل پسر به دختر و يا برعكس، تغيير در