نمايند. (دولت‌هاى عضو) بايد اقدامات مؤثرى را براى جلوگيرى از چنين اقداماتى اتخاذ نمايند؛ از قبيل اين‌كه: اجراى چنين اعمالى يا مشاركت در آن‌ها بايد به عنوان جرم قابل مجازات به وسيله قانون تلقّى گردد.

ب) هيچ دارو يا آزمايش علمى نبايد بر روى هيچ شخصى بدون رضايت آزادانه او انجام پذيرد.» [1] نقش اين اسناد نيز در گسترش و تبيين مفاهيم و مصاديق شكنجه و رفتارهاى غيرانسانى بسيار چشمگير و قابل ملاحظه بوده و در روند شكل‌گيرى حقوق عرفى نيز تأثير بسيارى دارند.

4. اسناد منطقه‌اى غيرالزام‌آور

ممنوعيّت شكنجه و رفتارهاى غيرانسانى در اسناد غيرالزام‌آور منطقه‌اى متعدّدى تصريح شده است كه به عنوان نمونه مى‌توان به موارد زير اشاره كرد:

1. مواد 25 و 26 اعلاميه آمريكايى حقوق و وظايف انسان، 1948 م:

ماده 25: « (...) هر فردى كه از آزادى خود محروم شده باشد، حق برخورد (رفتار) انسانى در طول مدتى كه در زندان است را دارد.»

ماده 26: « (...) هر شخصى كه متهم به جرمى شده است حق دارد كه (...) مورد مجازات ظالمانه، غيرمتعارف و يا غيرمعمول قرار نگيرد.» [2] 2. مادّه‌ى 20 اعلاميه اسلامى حقوق بشر:

«دستگيرى يا محدودساختن آزادى يا تبعيد و يا مجازات هر انسانى جايز نيست؛ مگر به مقتضاى شرع، و نبايد او را شكنجه بدنى يا روحى كرد، يا با او به گونه‌اى حقارتآميز يا سخت و يا منافى حيثيت انسانى رفتار كرد. هم‌چنين اجبار هر فردى براى آزمايشهاى پزشكى يا علمى جايز نيست مگر با رضايت وى، و مشروط بر اين است كه سلامتى و زندگى او به مخاطره نيفتد. هم‌چنين تدوين‌

[1]

. The Arab Charter on Human Rights,, Article, Resolution.

[2]

. American Declaration of the Rights and Duties of Man,, Articles and; OEA/ Ser. L. V/ II., Doc./ Rev ..