تذكر چند نكته‌

در اينجا تذكر سه نكته لازم و ضرورى است.

نكته اول: ادلّه حرمت نظر به أجنبيّه و ادلّه حرمت لمس اجنبيّه، اطلاق دارد و هر وضعيتى را كه حرج و سختى در ميان نباشد، شامل مى‌شود. پس در مواردى كه شخص دو بچه دارد و فرزند سوّمى مى‌خواهد و آن مستلزم تلقيح مصنوعى و بالطبع نظر مرد اجنبى به زن باشد، اطلاق ادلّه حرمت نظر و لمس آن را شامل شده، حكم به عدم جواز مى‌كند.

نكته دوم: بين مورد اين روايت و محلّ بحث ما اختلافى وجود دارد كه مناسب است آن را توضيح دهيم. در روايت، نگاه كردن به فرج زن مطرح نيست، از اين روى معالجه توسط پزشك زن را مفروض گرفته و چه در حال اضطرار و چه اختيار، آن را جايز مى‌داند. اين امر براى راوى نيز مفروغ عنه است كه معالجه توسط پزشك زن اشكالى ندارد.

امّا مورد بحث ما تلقيح مصنوعى است كه غالباً مستلزم نظر به فرج و لمس آن است، و همان طور كه در اول بحث بيان شد، فرقى ميان پزشك زن و مرد نمى‌كند، چون براى زن نيز نگاه كردن به فرج زن ديگر جز در حال ضرورت جايز نيست. از اين روى بر مبناى اين روايت نمى‌توانيم بگوييم تلقيح مصنوعى اگر توسط پزشك زن انجام بگيرد جايز است به طور مطلق، ولو آن كه اضطرار و حرجى در ميان نباشد.

بنا بر اين اگر زن نيز پزشك معالج باشد، چنان كه اضطرارى در ميان نباشد، باز هم تلقيح مصنوعى به شكل اول جايز نيست.

نكته سوم: آيا ادلّه حرمت نظر و لمس اجنبيّه فقط نگاه كردن به‌