باب مفهوم شرط، جمله شرطيه مفهوم دارد، پس مفهوم كلام امام عليه السلام آن است كه اگر اضطرار به مرد پيدا نكند، حق ندارد خود را براى معالجه، در معرض پزشك مرد و شخص اجنبى قرار دهد. اما اگر زن اضطرار پيدا كرد، به طورى كه پزشك زن نتواند او را معالجه كند و معالجه صحيح به دست مرد باشد، پس اشكالى ندارد كه مرد او را معالجه كند.

پس بنا بر اين، از نظر دليل شرعى تعبدى، دليلى نداريم كه جايز بداند زن بدون آن كه ضرورتى در ميان باشد، تنها به جهت خواسته و ميلش، خود را براى معالجه در اختيار پزشك اجنبى قرار دهد [1].

آرى، بعيد نيست از روايت استفاده كنيم كه ملاك اصلى، عنوان معالجه است، يعنى در هر موردى كه صدق عنوان معالجه محرز باشد، چنان چه پزشك زن در ميان نباشد، مى‌تواند به پزشك مرد مراجعه كند.

توضيح مطلب آن است كه اگر ملاك را اضطرار قرار دهيم، در اين صورت، در مواردى كه معالجه زن ضرورت ندارد، بلكه صرفاً براى زيبايى بيشتر يا سلامتى بيشتر است، نمى‌تواند به مرد مراجعه كند. امّا اگر ملاك را اصل عنوان معالجه قرار داديم، ديگر در تحقّق اين عنوان، اضطرار لازم نيست و فقط در مراجعه به مرد اضطرار لازم است و با توجّه به مورد سؤال، دايره اين اضطرار به گونه‌اى است كه پزشك مرد نسبت به پزشك زن اصلح و ارفق باشد، به عبارت ديگر، مراد از اضطرار آن نيست كه اصلًا پزشك زنى وجود نداشته باشد.

[1]. بعضى از فقهاء وجه و كفين را در نظر به اجنبيه استثناء كرده‌اند و ما نيز در مباحث مفصلى كه پيرامون آيات حجاب داشتيم، پس از بحث‌هاى استدلالى مفصل، همين نظريه را اختيار نموديم.