اجتهاد در لغت و اصطلاح

واژه «اجتهاد» از كلمه «جُهد» به معناى توان و يا از مادّه «جَهد» به معناى مشقت و سختى گرفته شده است ولى آنگاه كه به باب «افتعال» برود به معنى دوّم خواهد بود يعنى تحمل مشقت و زحمت. مثلا مى گويند «اجتهد فى حمل الرّحى»: در برداشتن سنگ آسياب به زحمت افتاد. نتيجه مى گيريم كه اجتهاد به معنى تحمل رنج و زحمت و مشقت است و در موردى به كار مى رود كه كار با مشكلاتى توأم باشد ولذا در لغت عرب نمى گويند: «اجتهد فى حمل خردلة»; در برداشتن خردل كوشش كرد.

اما در اصطلاح فقيهان تعريفهاى گوناگونى براى آن انجام گرفته است كه برخى را يادآور مى شويم.

1. غزالى اجتهاد را چنين تعريف مى كند«بذلُ المجتهدِ وسعَه