استدلال اشاعره

4

اشاعره كه در باطن جبرى اند، گاهى هم جبرى گرى را از خود نفى مى كنند آنان با دليل چهارمى بر جبرى گرى استدلال نموده اند و دليل چهارم را به نحو پيچيده ذكر مى كنند، ولى سيد شريف جرجانى آن را در شرح مواقف به صورت روشن تر مطرح كرده است. ما به بيان ايشان اكتفا مى كنيم، و اين دليل را به سه صورت تقرير مى كنند:

صورت نخست

مى گويند صدور فعل از بنده، فرع صدور علت از اوست اكنون سؤال مى شود چرا علت فعل از بنده خدا سرمى زند . لابد براى صدور علّت نيز مرجّحى باشد. آيا اين مرجح كه باعث صدور علت از بندگان مى شود مربوط به خود آنهاست يا مربوط به خداست، بنابر فرض نخست، نقل كلام بر آن مرجّح مى شود كه چرا آن از بنده خدا سر زد و با فرض مرجّحِ سوم تسلسل و ادامه مرجح لازم