متجاوز از هزار و چهارصد سال است كه فقيهان اسلام كليه احكام مربوط به زندگى انسان را در قلمروهاى مختلف از كتاب و سنت استفاده كرده و كتاب هاى فقهى فزون از حد نگاشته اند كه گردآورى آن ها در يك نقطه كتابخانه عظيمى را تشكيل مى دهد. اكنون سؤال مى شود كه در برابر اين فرهنگ غنى از نظر تقنين چگونه مى توان اين قوه را از پيكر اسلام گرفت و همه آيات و روايات را به دست فراموشى سپرد و در كنار سفره غربيان و يا عقول جمعى آن ها نشست؟!

امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:

«انّ الله تعالى لم يدع شيئاً تحتاج اليه الامة الى يوم القيامة الاّ أنزله فى كتابه و بيّنه لرسوله».[1]

«خدا چيزى را كه مردم به آن در زندگى نياز دارند، فروگذار نكرد و آن را در كتاب خود فرو فرستاده و براى رسولش روشن ساخته است».

در طول چهارده قرن، قوانين اسلامى، امت اسلامى را در قلمروهاى مختلف هدايت كرده و آن ها را از هر نوع دست يازيدن به تقنين بيگانه مستغنى ساخته است.

قوانين خدا كه خود تشريع كننده آن ها است به وسيله وحى الهى در اختيار مردم قرار گرفته است، و فقيهان مكلفند كه با تبيين و تفسير آن ها، به گسترش آن ها بپردازند تا همگان در جريان احكام كلى الهى قرار گيرند.

ولى ـ مع الوصف ـ، اسلام از عقول دسته جمعى بهره گرفته و مسأله «مشاوره» را مطرح كرده كه نمونه آن مى تواند، مجلس شوراى اسلامى براى برنامه