2. بيم و نگرانى از اختلاف و خونريزى در ميان مسلمانان

اگرچه گروه بسيارى از صحابه پيامبر، به خلافت امام راضى نبودند و به هر علت و انگيزه، در مسئله رهبرى، در نقطه مقابل امام موضع گرفته بودند، ولى در امور ديگر اختلافى با آن حضرت نداشتند. امام كه به شدت طرفدار وحدت امت اسلامى بود، نگران بود كه در صورت توسل به قدرت براى قبضه خلافت، بين آنان و طرفداران امام اختلاف و خونريزى به وجود آيد و عده اى از آن ها كشته شوند، در حالى كه بسيارى از مسلمانان به تازگى مسلمان شده بودند و ممكن بود با پيش آمدن چنين وضعى، از اسلام برگردند و قدرت اسلام و مسلمانان تضعيف گردد. از اين رو امام از انتخاب اين گزينه صرف نظر كرد. و اين امر، هدفدارى امام را نشان مى دهد.

امـام هنگامى كه براى سركوبى پيمان شكنان (طلحه و زُبير) عازم «بصــره» مى گرديد، خطبه اى ايراد كرد و در آن انگشت روى اين موضوع حساس گذاشت و فرمود:

«هنگامى كه خداوند پيامبرخود را قبض روح كرد، قريش با خودكامگى، خود را بر ما مقدم شمرده ما را كه به رهبرى امت از همه شايسته تر بوديم، از حق خود باز داشت، ولى من ديدم كه صـبر و بردبـارى بر اين كار، بهتر از ايجاد تفرقه ميان مسلمانان و ريخته شدن خون آنان است زيرا مردم، به تازگى اسلام را پذيرفته بودند و دين مانند مشكى مملوّ از شير بود كه كف كرده باشـد و كوچك تريـن سـستى و