وكلاى ديگر، بهوسيله او با امام در ارتباط بودند. آنان نوعاً اموال و وجوه جمع آورى شده را به وى تحويل مى دادند و او به محضر امام مى رساند.[1]

پيكها و نامه ها

علاوه بر شبكه ارتباطى وكالت، امام از طريق اعزام پيك ها نيز با شيعيان و پيروان خود ارتباط برقرار مى ساخت و از اين رهگذر مشكلات آنان را برطرف مى كرد. در اين زمينه، به عنوان نمونه، مى توان از فعاليت هاى «ابوالأديان»، يكى از نزديك ترين ياران امام ياد كرد[2]. او نامه ها و پيام هاى امام را به پيروان آن حضرت مى رساند، و متقابلاً نامه ها، سؤال ها، مشكلات، خمس و ديگر وجوه ارسالى شيعيان را دريافت نموده و در سامرّاء به محضر امام عسكرى مى رساند. آخرين مأموريت او را كه در روزهاى آخر حيات امام عسكرى رخ داد، در بخش جريان شهادت آن حضرت توضيح خواهيم داد.

گذشته از پيك ها، امام از طريق مكاتبه نيز با شيعيان ارتباط برقرار مى ساخت و از اين رهگذر آنان را زير چتر هدايت خويش قرار مى داد. نامه اى كه امام به «ابن بابويه» نوشته ـ و در بخش تقويت و توجيه سياسى عناصر مهم شيعه از آن ياد خواهيم كرد ـ نمونه اى از اين نامه ها است [3]. از اين گذشته، امام دو نامه به شيعيان قم و آبه (آوه) نوشته است كه متن آن ها در كتاب هاى ما مضبوط است[4]. نامه هاى