مناظرات امام جواد(عليه السلام)

چنان كه گفته شد، از آن جا كه امام جواد نخستين امامى بود كه درخردسالى به منصب امامت رسيد[1]، حضرت مناظرات و بحث و گفتوگوهايى داشته است كه برخى از آن ها بسيار پر سر و صدا و هيجان انگيز و جالب بوده است. علت اصلى پيدايش اين مناظرات اين بود كه از يك طرف، امامت او به خاطر كمى سن، براى بسيارى از شيعيان كاملاً ثابت نشده بود (گرچه بزرگان و دانايان شيعه بر اساس عقيده شيعه هيچ شك و ترديدى در اين زمينه نداشتند) از اين رو براى اطمينان خاطر و به عنوان آزمايش، سؤالات فراوانى از آن حضرت مى كردند.

از طرف ديگر، در آن مقطع زمانى، قدرت «معتزله» افزايش يافته بود و مكتب اعتزال به مرحله رواج و رونق گام نهاده بود و حكومت وقت، در آن زمان از آنان حمايت وپشتيبانى مى كرد و از سلطه ونفوذ خود و ديگر امكانات مادى و معنوى حكومتى، براى استوارى و تثبيت خط فكرى آنان و ضربه زدن به گروه هاى ديگر و تضعـيف موقعـيت و نفوذ آنان به هرشكلى بهره بردارى مى كرد. مى دانيم كه خط فكرى اعتزال در اعتماد بر عقلِ محدود و خطاپذير بشرى افراط مى نمود: معتزليان دستورها و مطالب دينى را به عقل خود عرضه مى كردند و آن چه را كه عقلشان صريحاً تأييد مى كرد مى پذيرفتند و بقيه را رد و انكار مى كردند و چون نيل به مقام امامت امّت در سنين خردسالى با عقل ظاهربين آنان قابل توجيه نبود، سؤالات دشوار و پيچيده اى را مطرح مى كردند تا به پندار خود، آن حضرت را در ميدان رقابت علمى شكست بدهند!