همه مى دانيم كه بنى عباس چگونه خون هاى علويان را ريخته، اموالشان را ضبط و خودشان را از شهرهايشان آواره كرده و خلاصه انواع آزارها و شكنجه ها را در حقشان پيوسته روا داشته بودند. براى مأمون همين لكه ننگ كافى بود كه فرزند رشيد بود; كسى كه درخت خاندان نبوت را از شاخ و برگ برهنه كرد و نهال وجود چند تن از امامان را از ريشه بر افكند.

4 . موضع گروه هاى عرب در برابر مأمون وسيستم حكومتش

گروه هاى عرب نيز به خلافت و حكمرانى مأمون تن در نمى دادند و اين، به اين علت بود كه چنان كه گفتيم مادرش، مربّيش و متصدى امورش همه غيرعرب بودند، و اين امر با تعصّب خشك عربى، كه همه اقوام و ملل را (بر خلاف تعاليم قرآن و پيامبر(صلى الله عليه وآله)) زيردست و اسير نژادى خاص مى خواست، سازگار نبود; خاصّه آن كه ايرانيان، با نشان دادن استعداد شگرف خويش در تصدّى مقامات علمى و سياسى، ميدان را شديداً بر عناصر مغرور و بى مايه عرب تنگ كرده بودند و با اين حساب طبيعى بود كه اعراب نسبت به ايرانيان و هركس كه به نحوى با آنان در ارتباط باشد، كينه بورزند، از اين رو مأمون مورد خشم و نفرت اعراب بود.

5 . كشتن امين و شكست آرزو

كشتن امين به ظاهر يك پيروزى نظامى براى مأمون به شمار مى رفت، ولى خالى از عكس العمل ها و نتايج منفى برضد مأمون و هدف ها و نقشه هاى او نبود، بهويژه شيوه هايى كه مأمون براى تشفّى خاطر خود اتخاذ كرده بود، به اين عكس العملها دامن مى زد: او دستور قتل امين را به «طاهر» صادر كرد، و به كسى كه سر امين را به حضورش آورد پس از سجده شكر يك ميليون درهم بخشيد، سپس دستور داد سر برادرش را روى تخته چوبى در صحن بارگاهش نصب كنند تا هركس كه براى گرفتن مواجب مى آيد، نخست بر آن سر نفرين بفرستد و سپس پولش را بگيرد!