مى گويم: اگر هارون مويى از سر من گرفت بدانيد من امام نيستم!![1]

…

امين و مأمون; تفاوتها و تضادها

هارون در زمان خلافت خود، «محمد امين» را ( كه مادرش زُبيده بود) وليعهد خود قرار داده از مردم براى او بيعت گرفت و « عبدالله مأمون» را نيز ( كه از مادرى ايرانى تولد يافته بود)، وليعهد دوم قرار داد.

در سال 193 هجرى به هارون گزارش رسيد كه انقلاب و شورش در شهرهاى خراسان بالا گرفته و فرماندهان ارتش، با همه بى رحمى و درندگى كه نشان مى دهند، از خاموش ساختن فرياد انقلاب عاجز مانده اند.

هارون پس از مشاوره با وزيران و مشاوران خويش، صلاح ديد كه شخصاً به آن سامان سفر كند و قدرت خلافت را يكجا براى سركوبى انقلاب ها و نهضت هاى خراسانيان به كار گيرد. وى پسرش محمد امين را در بغداد گذاشت و مأمون را كه ضمناً از طرف پدر والى خراسان بود، همراه خود به خراسان برد.

هارون توانست اوضاع آشفته خراسان را آرام كند و به اصطلاح ـ فتنه ها را خاموش سازد، اما ديگر نتوانست به بغداد مركز خلافت ـ برگردد. او در سوم جمادى الاخرى سال 193 هجرى در طوس درگذشت و دو برادر را در صحنه رقابت برجاى گذاشت.[2]