آيا قيام زيد با موافقت امام صادق(عليه السلام) بود؟

درباره زيد و اين كه آيا او مدعى امامت بوده يا امامت حضرت باقر(عليه السلام) و حضرت صادق(عليه السلام) را قبول داشته، روايات متضادى از ائمّه(عليهم السلام)نقل شده است كه طى بعضى از آن ها وى مورد نكوهش قرار گرفته و در بعضى ديگر از او تمجيد شده است.

اكثر دانشمندان و محققان ما، در علم رجال و حديث، اعمّ از قدما و معاصرين، روايات حاكى از نكوهش او را از نظر سند مردود دانسته و به آن ها اعتماد نكرده اند. به عنوان نمونه مرحوم آيت الله العظمى خوئى(قدس سره) پس از نقد و بررسى رواياتى كه در نكوهش زيد نقل شده، آن ها را از نظر سند ضعيف و غير قابل اعتماد معرفى نموده مى نويسد:

حاصل آن چه گفتيم اين است كه زيد فردى بزرگوار و مورد ستايش بوده است و هيچ مدركى كه بر انحراف عقيدتى يا نكوهش او دلالت كند، وجود ندارد.[1]

مرحوم علامه مجلسى(قدس سره) نيز پس از نقل روايات مربوط به زيد، مى نويسد: «بدان كه اخبار، در حالات زيد مختلف و متعارض است. لكن اخبار حاكى از جلالت و مدح وى و اين كه او ادعاى نادرستى نداشت، بيش تر است و اكثر علماى شيعه به علوّ شأن زيد نظر داده اند. بنابر اين مناسب است كه نسبت به او حسن ظن داشته و از نكوهش او خوددارى كنيم...»[2].[3]

اما در مورد قيام زيد، دلايل و شواهد فراوانى گواهى مى دهند كه قيام او با اجازه و موافقت حضرت صادق(عليه السلام) بوده است. از جمله اين شواهد، گفتار امام رضا(عليه السلام) در پاسخ مأمون است كه امام طى آن فرمود: