آن دوره از نظـر سـياسى، دوره ضعف و تزلـزل حكومت بنى اميه و فـزونـى قـدرت بنى عباس بود و اين دو گروه مدتى در حال كشمكش و مبارزه با يكديگر بودند. از زمان هشام بن عبدالملك تبليغات و مبارزات سياسى عباسيان آغاز گرديد، و در سال 129 وارد مرحله مبارزه مسلحانه و عمليات نظامى گرديد و سرانجام در سال 132 به پيروزى رسيد.

از آن جا كه بنى اميه در اين مدت گرفتار مشكلات سياسى فراوان بودند، فرصت ايجاد فشار و اختناق نسبت به امام و شيعيان را (مثل زمان امام سجاد) نداشتند. عباسيان نيز چون پيش از دست يابى به قدرت، در پوشش شعار طرف دارى از خاندان پيامبر و گرفتن انتقام خون آنان عمل مى كردند، فشارى از طرف آنان مطرح نبود. از اين رو اين دوران، دوران آرامش و آزادى نسبى امام صادق(عليه السلام) و شيعيان و فرصت بسيار خوبى براى فعاليت علمى و فرهنگى آنان به شمار مى رفت.

شرائط خاص فرهنگى

از نظر فكرى و فرهنگى نيز عصر امام صادق(عليه السلام) عصر جنبش فكرى و فرهنگى بود. در آن زمان شور و شوق علمى بى سابقه اى در جامعه اسلامى به وجود آمده بود و علوم مختلفى اعم از علوم اسلامى همچون: علم قرائت قرآن، علم تفسير، علم حديث، علم فقه، علم كلام، يا علوم بشرى مانند: طب، فلسفه، نجوم، رياضيات و... پديد آمده بود، به طورى كه هر كس يك متاع فكرى داشت، به بازار علم و دانش عرضه مى كرد. بنابراين تشنگى علمى عجيبى به وجود آمده بود كه لازم بود امام به آن پاسخ گويد.

عواملى را كه موجب پيدايش اين جنبش علمى شده بود، مى توان بدين نحو خلاصه كرد:

1. آزادى و حريت فكر و عقيده در اسلام. البته عباسيان نيز در اين آزادى