انحراف گشته به يك حكومت استبدادى و خودكامه تبديل شده بود، اما زمان امام چهارم، اين تفاوت را با ادوار سابق داشت كه سردمداران حكومت در اين زمان، به صورت آشكار و بدون هيچ گونه پرده پوشى، به مقدسات اسلامى دهن كجى مى كردند و آشكارا اصول اسلامى را زير پا مى گذاشتند و هيچ كس هم جرأت كوچك ترين اعتراض را نداشت.

بيش ترين دوران امامت حضرت سجاد(عليه السلام) مصادف بود با دوران خلافت عبدالملك بن مروان كه مدت بيست و يك سال طول كشيد. مورخان از عبدالملك به عنوان فردى زيرك، با احتياط و دورانديش، اديب، باهوش و دانشمند ياد كرده اند.[1]

مؤلف «الفخرى» مى گويد: «عبدالملك فردى خردمند، عاقل، دانشمند، فاضل، اديب، باهوش، جبار، بسيار باهيبت، فوق العاده سياستمدار و داراى حسن تدبير بود».[2]

«هندوشاه» مى نويسد: «او مردى بود عاقل و فاضل و فصيح و فقيه، و علم اخبار و دقايق اشعار، نيكو دانستى و صاحب رأى و تدبير بود».[3]

او پيش از رسيدن به قدرت، يكى از فقهاى مدينه به شمار مى رفت[4]. و به زهد و عبادت و دين دارى شهرت داشت و اوقات خود را در مسجد با عبادت سپرى مى كرد به طورى كه به او «حمامة المسجد» (كبوتر مسجد) مى گفتند![5]

گويند: پس از مرگ پدرش مروان، هنگامى كه خلافت به او رسيد، سرگرم خواندن قرآن بود، امّا با شنيدن اين خبر، قرآن را بست و گفت: «اينك بين مـن و تو