يك فرد عادى نبود. تنها چيزى كه مورد توجه اين گونه افراد بود و خيلى مواظب آن بودند، اين بود كه مقرريشان قطع نشود. آنان از ترس قطع شدن مقررى، دستور رؤسا و رهبران خود را بى كم و كاست اجرا مى كردند و از بيم اين موضوع، با هرگونه صحنه ظلم و فساد كه رو به رو مى شدند، لب به اعتراض و انتقاد نمى گشودند.

قيام امام حسين(عليه السلام) اين وضع را دگرگون ساخت و سنت شهادت را در جامعه اسلامى زنده كرد. حسين(عليه السلام) با قيام خود، پرده از روى زندگى آلوده و پست مسلمانان برداشت و راه نوينى پيش پاى آنان گذاشت كه در آن سختى هست، حرمان هست، اما ذلت نيست.

براى آن كه ميزان تأثير قيام امام حسين(عليه السلام) در بيدارى روح حماسه و شهادت در جامعه اسلامى آن روز روشن گردد، بايد توجه داشت كه جامعه اسلامى پيش از حادثه عاشورا (با صرف نظر از اعتراض هاى موضعى و مقطعى چون حركت حُجْر) بيست سال به سكوت و تسليم گذرانده بود و با آن كه در اين مدت نسبتاً طولانى موجبات قيام فراوان بود، كوچك ترين قيام اجتماعى اى رخ نداده بود.

در جنبش مردم كوفه نيز، كه به آمدن مسلم انجاميد، ديديم كه يك تهديد دروغين آمدن لشكر شام چگونه انبوه مردم را از گرد نماينده شجاع سالار شهيدان(عليه السلام)پراكنده ساخت!

فاجعه كربلا وجدان دينى جامعه را بيدار كرد و تحول روحى اى به وجود آورد كه شعاع تأثير آن، جامعه اسلامى را فرا گرفت، و همين كافى بود كه مردم را به دفاع از حريم شخصيت و شرافت و دين خود وا دارد، روح مبارزه را ـ كه در جامعه به خاموشى گراييده بود ـ شعله اى تازه بخشد، و به دل هاى مرده و پيكرهاى افسرده، حياتى تازه دميده آن ها را به جنبش درآورد.

از نخستين جلوه هاى اين تحول، قيام و مخالفت «عبدالله بن عفيف اَزْدى» در كوفه بود. آن گاه كه پسر زياد نخستين سخنرانى پس از جنگ مبنى بر اعلام