قانون صلح در اسـلام

بـايـد تـوجـه داشت كه در آييـن اسـلام قـانون واحـدى به نـام جنـگ و جهـاد وجـود نـدارد، بلكـه همـان طـور كه اسلام در شـرائط خاصـى دستور مى دهد مسلمانان با دشمن بجنگند، همچنين دستور داده است كه اگر نبرد براى پيشبرد هدف مؤثر نباشد، از درِ صلح وارد شوند. ما در تاريخ حيات پيامبراسلام(صلى الله عليه وآله)هر دو صحنه را مشاهده مى كنيم: پيامبر اسلام كه در جنگهاى بدر، احـد، احـزاب و حنيـن دست به نبرد زد، در شرائط ديگرى كه پيروزى را غيرممكن مى ديد، ناگزير با دشمنان اسلام قرارداد صلح بست و به طور موقّت از دست زدن به جنگ و اقدام حادّ خوددارى نمود تا در پرتو آن، پيشرفت اسلام تضمين گردد. پيمان صلح پيامبر(صلى الله عليه وآله) با «بنى ضَمْرَه» و «بنى اَشْجَعْ» و نيز بـا اهـل مكه (در حديبيه) از جمله اين موارد به شمار مى رود.[1]

بنابر اين، همان گونه كه پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) بر اساس مصالح عالى ترى كه احيانا آن روز براى عـده اى قابل درك نبـود، موقتـاً با دشمن كنار آمد، حضرت مجتبى(عليه السلام)نيز، كه از جانب پروردگار رهبر و پيشواى دينى بود و به تمام جهات و جوانب قضيه، بهتر از هركس ديگر آگاهى داشت، با دورانديشى خاصى صلاح جامعه اسلامى را در عدم ادامه جنگ تشخيص داد. از اين رو اين موضوع نبايد موجب خرده گيرى گردد، بلكه بايد روش آن حضرت عيناً مثل پيامبر(صلى الله عليه وآله) تلقّى شود. اينك براى آن كه انگيزه ها و آثار صلح آن حضرت بهتر روشن شود، لازم است تاريخ را ورق بزنيم و اين مسئله را با استناد به مدارك اصيل تاريخى بررسى كنيم: