معارف قومى خود به قلمرو فرهنگ اسلامى،بسط و اعتلاى تازه‌اى را در جلوه‌ها و جنبه‌هاى آيين محمّدى سبب شدند و كوشش آنان به تمدّن درخشانى منتهى شد كه سده‌هاى چهارم و پنجم هجرى را به نام قرون طلايى اسلام نام‌بردار ساخت.

در سده‌هاى نخستين اسلامى،زبان فارسى با قبول الفباى عربى مرحلۀ نوينى را آغاز كرد.

با استفاده از خطّ عربى به جاى خطّ دشوار و غير قابل بقاى پهلوى،زبان شيرين و مستعدّ درى به عنوان بازوى تواناى فرهنگ اسلامى در مشرق و شمال شرق پديد آمد و با تكيه بر پيشينه‌هاى ادبى درخشانى كه داشت در همان گامهاى نخست يكى از آثار مهم منثور خود،يعنى تفسير طبرى را به عنوان صميمانه‌ترين پيوند با حوزۀ ديانتى اسلام به گزارش مهين كلام بارى اختصاص داد.

ازآن‌پس زبان پارسى را،با دو بازوى تواناى نظم و نثر،در خدمت نشر و بسط علوم و اخلاق و معارف دينى مى‌بينيم،كه پيام رسول خاتم را به شيرينى شهد در گوش هندو و ترك و تاجيك زمزمه كرده و آنان را با خيل گويندگان كلمۀ توحيد در اقصاى روم و اندلس و صحارى سوزان زنگبار پيوند داده است.

وقتى بر اوج نخستين سالهاى سدۀ ششم هجرى مى‌ايستيم و از دريچۀ زبان پارسى در چشم‌اندازى باز به پهناى تاريخ فرومى‌نگريم با ميراثى خطير از معارف گوناگون ادبى،علمى، اخلاقى و دينى روبه‌رو مى‌شويم،كه رسالت انتقال دستاوردهاى فكرى و دانش‌اندوزيهاى نياكان كوششگرمان را بر دوش دارد و مجموعۀ كمينۀ آن را مى‌توان سنّت مستمرّ تفسيرنويسى قرآن مجيد دانست،سنّت دويست ساله‌اى كه ترجمۀ تفسير طبرى-نخستين تفسير پارسى بر مشرب عامّه-بر يك‌سو و روض الجنان و روح الجنان از جمال الدّين حسين ابو الفتوح رازى-اوّلين تفسير پارسى بر مذاق خاصّه-بر سوى ديگر آن قرار گرفته است و در ميانه دفترهاى كرامند ديگرى كه تفسير پاك،تفسير آهنگين قرآن مجيد،تفسير كمبريج،تفسير بر عشرى از قرآن مجيد،تفسير شنقشى،تفسير أبو بكر عتيق سورآبادى و تاج التّراجم شهفور اسفراينى فقط بخشى از آن چيزى است كه سر از حوادث ايّام به سلامت برده و با همّت كوششگرانى پارسى دوست رخ از حجاب استتار كتابخانه‌ها بيرون كشيده است.

بنابراين مى‌توان گفت كه تفسير روض الجنان چيزى كم از دويست سال سنّت تفسيرنويسى پارسى را پشت سر دارد و در واقع در آن سالها شايستگى آن را يافته است كه صرف نظر از يك تفسير قرآن به عنوان متنى پارسى و مجموعه‌اى كامل و عزيز الوجود همپاى متون معتبر نثر فارسى-و بى‌ترديد در ميان آثار پرحجم و ممتاز به عنوان يكى از ارزنده‌ترين آنها-جاى خاصّ خود را بازيابد.