همه فضيلتها و سرچشمه همه كرامتها و معدن جميع فضايل او بوده و گوى سبقت از ميدان همه مكارم او ربوده و بعد از او هر كسى كه نصيبى از فضيلت داشته از او داشته و هر كه بهره‌اى از كمال يافته از او يافته پوشيده نيست كه اشرف علوم معرفت الهى و علم خداشناسى است و هر كه خدا را شناخته از او شناخته و لواى معرفت در ساحت هدايت از بيان او افراخته و راه خدا بشمع كلام او روشن گشته و دست تعليم او نور علم در دلهاى علما سرشته معتزله كه اهل توحيد و عدل و ارباب نظر و عقل و در اين فن استاد مردمند شاگردان اويند و اشاعره نيز غاشيه بر دوش اين تك و پو و هوادار اين سر كويند زيرا كه استاد ايشان ابو الحسن اشعرى و او شاگرد ابو على جبائيست كه يكى از مشايخ معتزله است و استاد معتزله و اصل بن عطا است و او شاگرد ابو هاشم عبد اللَّه بن محمد الحنفيه است و او شاگرد پدرش امير المؤمنين و اما اماميه و زيديه انتسابشان بآن حضرت ظاهر است و از جمله علوم تفسير قرآنست كه بتمامى از او مأخوذ است و ابن عباس كه استاد مفسرينست و اكثر اين علم از او مأخوذ است شاگرد اوست و از او پرسيدند كه علم تو با علم ابن عمت چونست گفت مثل قطره باران بدرياى محيط و از جمله علم طريقت و حقيقت و احوال تصوف است و معلوم است كه ارباب اين فن در بلاد اسلام باو منتهى ميشوند و شبلى و جنيد و سرى و ابو يزيد بسطامى و معروف كرخى و غير ايشان همه باين نسبت دروغ فخر ميكرده‌اند و خرقه‌اى كه شعار ايشانست بسند متصل باعتقاد خود بآن حضرت مى‌رسانند و از جمله علوم علم نحو و علم صرف است و همه كس ميداند كه اختراع اين علم او كرده و ابو الاسود دؤلى استاد اين علم بتعليم او تدوين اين علم كرده است و اصول و قواعد آن را او بيان فرموده از آن جمله آنست كه اقسام كلام اسم و فعل و حرفست و كلمه منقسم ميشود بمعرفه و نكره و اعراب منحصر است در رفع و نصب و جر و جزم و فاعل مرفوع است و مفعول منصوب است و مضاف اليه مجرور است و همين قوانين نزديك است كه معجزه باشد و اگر ملاحظه فضايل نفسانى و خصايص انسانى نمائى ميدانى كه رايت جلالش در رفعت بكجا رسيده و مشارق همتش از كدام مشرق دميده اما شجاعتش شجاعت گذشتگان را از ياد مردم برده و نام آيندگان را بر زبان‌ها فسرده مقاماتش در حروب مشهور و حروبش تا قيامت معروف و مذكور است اوست شجاعى كه هرگز نگريخته و از هيچ لشكر نترسيده و هرگز خصمى برابرش نيامده كه از او نجات يافته باشد و هرگز ضربتى نزده كه احتياج بضربت ديگر باشد شجاعى را كه او ميكشت قومش افتخار ميكردند باينكه كشته اوست چنانكه بعد از آنكه آن حضرت عمرو بن عبد ود را كشت خواهر عمرو در